بزرگنمايي:

پیام سپاهان - خراسان / دانش انباشته ما درباره تحریم کجاست؟یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم مهدی حسن زاده است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
ایران یکی از استثناهای تاریخ در مواجهه با نسل جدید تحریم هاست. تحریم به معنای محاصره اقتصادی و محدودیت در مراودات اقتصادی کشورها، جوامع یا اقوام با دیگران، ریشه های تاریخ دور و درازی دارد. در دوران معاصر نیز کشورهای بزرگ و دارای قدرت اقتصادی و نظامی با انواع تحریم ها مواجه بوده اند. تحریم های ابتدای انقلاب و ضبط دارایی های خارجی بانک مرکزی از سوی دولت ایالات متحده آمریکا، تحریم عراق در قالب برنامه نفت در برابر غذا نمونه های مشهور و شناخته شده تحریم ها در دوران معاصر است اما از ابتدای دهه 90 کشورمان با شکل جدید و پیشرفته ای از تحریم ها مواجه شد که اثرگذاری بیشتری نسبت به گذشته داشت.
در طول دهه 80 شمسی به تدریج توسعه نفت شیل موجب استقلال نسبی آمریکا و به تدریج غرب از نفت خاورمیانه شد و در نتیجه ابزار امنیتی و نظامی ما برای ناامن سازی خلیج فارس و تنگه هرمز کم اهمیت تر از گذشته شد. همزمان توسعه اشراف اطلاعاتی آمریکا به تراکنش های مالی از طریق تجمیع اطلاعات این تراکنش های در پیام رسان‌های جهانی مانند سوئیفت و همچنین تلاش برای پی ریزی نظامی حقوقی با تصویب قوانین تحریمی در آمریکا و در نهایت شکل گیری شبکه ای از ارتباطات خارجی خزانه داری آمریکا با کشورهای مختلف همگی دست به دست هم داد تا انگیزه و ابزار لازم برای طراحی نسل جدید تحریم ها ایجاد شود. تحریم های هوشمندی که با اشراف به تراکنش های مالی در سرتاسر جهان بر سر بزنگاه هر مراوده اقتصادی می نشست تا با محدودسای آن ها به اقتصاد ایران فشار بیاورد.
در حقیقت نسل جدید تحریم ها (که حالا 14 سال است درگیر آن هستیم و شاید دیگر نتوان آن را جدید دانست!) پدیده ای است که شناخت آن و شناخت نحوه مواجهه با آن به سادگی میسر نیست و باید موضوع مطالعه و دقت نظر در شاخه های علمی مختلف قرار گیرد. متخصصان حقوق از جنبه حقوقی و چگونگی تدوین و اشاعه قوانین تحریمی، متخصصان روابط بین الملل از بعد چگونگی تسری قواعد داخلی تحریمی یک کشور به جهان و چگونگی مواجهه دیپلماتیک با آن، متخصصان اقتصادی از جنبه آثار وقوع تحریم و ابزارهای اقتصادی مواجهه به آن و تجربیات اقتصادهای درگیر تحریم و کارشناسان سیاسی از منظر شکل گیری گفتمان ها سیاسی در مواجهه با تحریم ها و نسبت آن‌ها با واقعیات می توانند به این پدیده بپردازند.
ما به طور مشخص 14 سال است که با نسل جدید تحریم ها مواجهیم. حتی در دوره برجام و رفع نسبی تحریم ها نیز سایه تحریم ها و چگونگی رفع آن ها مسئله ای بود که ذهنیت همه کشور را متوجه خود کرده بود. اکنون سوال این است که مهم‌ترین مسئله و معضل پیش روی کشور در یک و نیم دهه اخیر چه جایی در مراکز مطالعاتی، دانشگاه ها، اتاق های فکر و اندیشکده های کشور داشته است و در صورتی که مطالعاتی در این باره انجام شده است، چه مقدار عموم نخبگان جامعه، تصمیم گیران و تصمیم سازان و بخش های درگیر با این مسئله از نتایج این مطالعات بهره مند شده اند. آن هم در شرایطی که به نظر می رسد با دور جدیدی از تشدید تحریم ها مواجه هستیم و در این میان بازار تجویز نسخه های یک خطی و رویکردهای ساده انگارانه داغ است. برخی معتقدند مذاکره با آمریکا اکسیری است که معجزه رفع تحریم ها رقم می زند و به این پرسش پاسخ نمی دهند که مذاکره به تنهایی چه تغییری در رویکرد آمریکا علیه ایران ایجاد خواهد کرد و پاسخ مثبت به درخواست مذاکره همراه با تهدید نظامی چه چیزی را پای میز مذاکره از ایران طلب می کند، جز عقب نشینی محض. از سوی دیگر رویکرد شعارزده مقابله با تحریم ها و دور زدن آن ها بدون توجه به تجربه 14 سال گذشته، تبعات سنگین دور زدن تحریم ها و کاهش نقش ایران در مراودات تجاری جهان نیز به سوالات مهمی درباره نسخه تجویزی خود پاسخ نمی دهد.
در هر حال انتظار می رود مراکز مطالعاتی و اندیشکده های بزرگ حکومتی که با بودجه های پروپیمان در این دوران فشارهای اقتصادی و محدودیت های مالی به فعالیت ادامه داده اند پاسخ دهند که خروجی مطالعات آن ها در زمینه تحریم ها چه بوده است. همچنین مسئولان قوا و به ویژه متولیان دولتی که در صف اول مواجهه با تحریم ها هستند و بوده اند نیز باید پاسخ دهند که تا چه حد سفارش چنین مطالعاتی را به بدنه های کارشناسی دستگاه های زیرمجموعه خود و یا اندیشکده ها و مراکز مطالعاتی داده اند و از نتایج آن چه استفاده ای در مواجهه با تحریم ها داشته اند. به بیان خلاصه باید گفت مواجهه نرم افزاری ما با پدیده تحریم ها و شناخت کامل آن برای مواجهه اثرگذار با آن چگونه بوده است و دانش انباشته ما در این زمینه کجاست؟