کار ترکیه و اسرائیل به درگیری میکشد؟
سیاسی
بزرگنمايي:
پیام سپاهان - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
محمدحسین لطفالهی| سال 2024 میلادی برای ترکیه و اسرائیل در شرایطی پایان یافت که آنکارا با حمایت از گروههای شبهنظامی در سوریه نقش مهمی در سقوط حکومت بشار اسد ایفا کرد و اسرائیل توانست ضربات سختی به گروههایی که آنها را مهمترین تهدیدها علیه امنیت خود میداند وارد کند. حالا در آغاز سال 2025 میلادی این نگرانی وجود دارد که رقابت آنها در سوریه به تشدید تنشها میان این دو بازیگر منطقهای منجر شود.
یک کمیته دولتی در اسرائیل روز دوشنبه 6 ژانویه هشدار داد که «جاهطلبیهای ترکیه برای احیای نفوذ دوره عثمانی» میتواند به تشدید تنشها میان ترکیه و اسرائیل و حتی بروز درگیری میان دو طرف بینجامد. در این گزارش، از دولت اسرائیل خواسته شده تا هر چه سریعتر خود را برای یک درگیری احتمالی با ترکیه و مواجه شدن با این تهدید آماده کند. کمیته ناگل با اشاره به همسویی تعدادی از گروههای شبهنظامی در سوریه با ترکیه این موضوع را عامل ایجاد تهدیدی جدید علیه اسرائیل ارزیابی کرده است: «تهدید از جانب سوریه میتواند به چیزی خطرناکتر از تهدید ایران بدل شود.»
این کمیته پیشنهاداتی را به بنیامین نتانیاهو نخستوزیر، اسرائیل کاتز وزیر دفاع، و بذلال اسموتریچ وزیر دارایی ارائه داد و خواستار طراحی یک استراتژی جامع برای مقابله با این تهدید شد. از جمله پیشنهادات کمیته ناگل، افزایش بودجه نظامی به میزان 15 میلیارد شکّل جدید (4 میلیارد دلار) طی 5 سال آینده به منظور رسیدگی به چالشهای جدید ایجادشده از سوی ترکیه و گروههایی که در سوریه به قدرت رسیدهاند، است.
نتانیاهو درباره گزارش این کمیته گفته است: «ما شاهد تغییراتی ساختاری در خاورمیانه هستیم. ایران مدتهاست که بزرگترین تهدید علیه ما بوده است اما نیروهای جدیدی در منطقه فعال شدهاند و ما باید برای مجموعهای از اتفاقات پیشبینی نشده آماده باشیم. این گزارش نقشه راهی برای تضمین آینده اسرائیل فراهم میکند.»
گزارش کمیته ناگل شامل جزئیاتی هم در حوزه نظامی است که براساس ادعای این کمیته اسرائیل برای مقابله با تهدید ترکیه به آنها نیاز دارد. این پیشنهادات در سه بخش شامل «تجهیزات پیشرفته»، «سیستمهای دفاع هوایی» و «امنیت مرزها» مطرح شده است.
در بخش نخست به ارتش اسرائیل پیشنهاد شده است تا تعداد بیشتری جنگنده اف -15، هواپیمای سوخترسان، پهپاد و ماهواره نظامی به خدمت بگیرد. در بخش سیستمهای دفاع هوایی، کمیته ناگل پیشنهاد کرده تا تعداد سیستمهای دفاع هوایی چند لایه از جمله سامانههای گنبد آهنین، فلاخن داود و پیکان افزایش یابد. در حوزه مرزها نیز این کمیته خواستار ساخت یک دیوار مرزی در مرز اردن شده است که میتواند روابط اسرائیل و اردن را تحت تأثیر قرار دهد.
اسرائیل؛ اشغالگر و تنشزا
ترکیه بهعنوان یکی از اصلیترین حامیان تحریرالشام که بدون حمایت آن احمدالشرع و گروه تحت فرمان او امکان ساقط کردن دولت و برپایی یک حکومت جدید را پیدا نمیکردند، حالا تبدیل به بانفوذترین بازیگر خارجی در سوریه شده است. تاریخ پرنوسان روابط آنکارا با اسرائیل هم بهویژه بر سر موضوع حمایت سیاسی ترکیه از حماس و همچنین تاریخ طولانی اشغالگری اسرائیل در سوریه این موضوع را که ممکن است سوریه به میدانی برای تنش میان ترکیه و اسرائیل تبدیل شود، تأیید میکند.
در هفتههای اخیر، ترکیه به شدت اقدام اسرائیل در راستای پیشروی در خاک سوریه و تصرف منطقه حائل را محکوم کرد. رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه در این خصوص گفت: «این اقدام نمایشگر ذهنیت اشغالگرایانه اسرائیل است.» در مقابل این اظهارنظر اردوغان، وزارت خارجه اسرائیل در بیانیهای به ترکیه تاخت و اعلام کرد: «این کشور آخرین کشوری است که میتواند در خصوص اشغالگری در سوریه اظهارنظر کند.» در این بیانیه با اشاره به عملیاتهای نظامی ترکیه در سالهای 2016، 2018 و 2019 آمده است که از چند سال قبل نزدیک به 15 درصد از خاک سوریه تحت اشغال نیروهای تحت حمایت ترکیه قرار دارد.
اسرائیل از سال 1967 به این سو، بلندیهای جولان را اشغال و نیروهای نظامی خود را در این منطقه مستقر کرد تا در هر درگیری احتمالی با سوریه، بتواند از نظر جغرافیایی دست برتر را داشته باشد. تاکنون به جز ایالات متحده (در دوره نخست ریاستجمهوری ترامپ)، هیچ کشوری الحاق بلندیهای جولان به اسرائیل را به رسمیت نشناخته است.
اوایل ماه دسامبر، در فاصله کوتاهی پس از سقوط حکومت بشار اسد، صدها نقطه از خاک سوریه توسط نیروی هوایی اسرائیل مورد حمله قرار گرفت تا به گفته کارشناسان، یکی از بزرگترین مجموعه حملات هوایی در تاریخ اسرائیل رقم بخورد و توان نظامی سوریه ظرف چند روز بهطور موثری نابود شود. به موازات این حملات، نیروی زمینی اسرائیل نیز اقدام به پیشروی در خاک سوریه کردند و برخی از مناطقی را که بر اساس توافق سال 1974 از ورود به آن منع شده بودند، به تصرف خود درآوردند.
بر اساس گزارش نشریه تایم، در حال حاضر علاوه بر بلندیهای جولان، حدود 400 کیلومتر مربع از خاک سوریه در اشغال اسرائیل است. ارزیابیها نشان میدهد در حمله اخیر نیروی هوایی سوریه که پیش از این از مجموع 150 فروند جنگنده میگ 29، میگ 23 و سوخو 22 تشکیل میشد از بین رفته و سامانههای پدافندی سوریه نیز آسیب جدی و غیرقابل جبرانی دیدهاند.
اقدامات اسرائیل نشان میدهد این رژیم نهتنها نگران تشدید تنشها نیست بلکه میکوشد با پیشدستی در ضربه زدن به طرف مقابل، ابتکار عمل را در دست بگیرد.
اسرائیل از ابتدای پیدایش در سال 1948 به طور مداوم با همسایگان خود از جمله سوریه، اردن و مصر درگیر بوده و بخشهایی از خاک هر کدام از این کشورها را طی دهههای گذشته در اشغال خود نگه داشته است. اشغال فلسطین از جمله دلایل مشکلات کشورهای اسلامی با اسرائیل است.
ترکیه؛ جاهطلبی با توان محدود
ترکیه کشوری با ویژگیهای سیاسی خاص و متفاوت در جهان است. این کشور هرچند یکی از اعضای ائتلاف ناتو به شمار میرود اما بهرغم تنشها همچنان روابط خوب خود را با روسیه و چین حفظ کرده و میکوشد تا از این روابط خوب با قدرتهای جهانی نهایت بهره را ببرد.
طی سالهای گذشته، ترکیه با سیاستهای تهاجمی خود از جمله دخالت نظامی در لیبی و سوریه و طرح ادعاهای ارضی در مدیترانه، خشم و عصبانیت همسایگان خود را برانگیخته است. این اقدامات در کنار سیاستهای داخلی اردوغان و شیوه همکاری خاص او با روسیه و چین، روابط ترکیه را با دیگر اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نیز تحت تأثیر قرار داد و باعث شد تردیدهایی جدی در خصوص جایگاه ترکیه در آینده جهان، نقش سیاست خارجی ترکیه در تحولات بینالمللی و سرنوشت پروندههای مهمی نظیر عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا ایجاد شود.
براساس آمار سال 2022 حدود 85 میلیون نفر در این کشور زندگی میکنند. بیش از 99 درصد جمعیت ترکیه مسلمان (عمدتاً اهل سنت) هستند و زبان رسمی در این کشور ترکی است. هرچند مشکلاتی مانند تورم، اقتصاد ترکیه را در سالهای اخیر تحت تأثیر قرار داده اما این کشور براساس آمارهای بانک جهانی در سال 2022 تولید ناخالص داخلی 907 میلیارد دلاری را به ثبت رسانده است و درآمد سرانه شهروندان ترکیهای بیش از 10 هزار دلار برآورد میشود.
توجه به جایگاه جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی ترکیه نشان میدهد این کشور میتواند اثرگذاری قابلتوجهی بر منطقه قفقاز، آسیای مرکزی، مدیترانه، اروپا و خاورمیانه بگذارد. از سوی دیگر پیمان مونترو (1936) به ترکیه اجازه میدهد کنترل تنگههای بسفر و داردانل را در اختیار داشته باشد. این آبراه استراتژیک، دریای سیاه را به دریای اژه متصل میکند و سالانه میلیونها تن کالا و بهویژه غلات از طریق آن به سراسر جهان صادر میشود.
در بسیاری از پایگاههای نظامی ترکیه نظامیان آمریکا و ناتو نیز حضور دارند و پایگاه هوایی اینجیرلیک در جنوب این کشور میزبان بمب اتم آمریکایی است. این مسئله باعث شد در تحولاتی که طی دوران جنگ سرد اتفاق میافتاد نیز ترکیه نقش مهمی در تقابل جنگ سرد غرب و اتحاد جماهیر شوروی داشته باشد.
با شکست عثمانی در جنگ جهانی اول، طرف پیروز جنگ بهویژه بریتانیا و فرانسه بخشهای زیادی از این امپراطوری را اشغال کردند و تصمیم گرفتند آن را بین ارمنیها، یونانیها، اعراب و کردها تقسیم کنند. این مسئله از نگاه ملیگرایان ترک قابل پذیرش نبود و آنها به رهبری مصطفی کمال آتاتورک ضمن رد طرح پیشنهادی اشغالگران، جنگی را برای استقلال آغاز کردند. نتیجه این جنگ تأسیس جمهوری ترکیه در سال 1923 بود. بهعنوان مؤسس و اولین رئیسجمهور، آتاتورک تصمیم گرفت اصلاحات زیادی را در ترکیه آغاز کند و این کشور را به سوی مدرنسازی هدایت کند. او دیدگاه خاصی در عرصه سیاست خارجی داشت و با شعار «صلح در خانه، صلح در جهان» کوشید تا ضمن حفظ استقلال ترکیه، روابط نزدیکی با کشورهای غربی، بهویژه دشمنان سابق امپراطوری عثمانی یعنی بریتانیا و فرانسه برقرار کند.
در بیشتر طول دوران جنگ جهانی دوم، ترکیه بهعنوان کشوری بیطرف اما با تمایلات نزدیک به متفقین باقی ماند. پس از پایان جنگ، روابط خود را با طرف پیروز تقویت کرد و در سال 1952 توانست عضو ائتلاف ناتو شود. ترکیه همچنین با بهرهگیری از شرایط زمانه و بهخصوص سیاستهای آنتیکمونیستی هری ترومن، رئیسجمهور وقت آمریکا، توانست کمکهای نظامی و اقتصادی از واشنگتن دریافت کند و وضعیت خود را بهبود بخشد. این کمکها، ترکیه را در مسیر ایجاد دولتی مقتدر که ایدئولوژی سکولار و ملیگرایانه داشت، یاری کرد. ترکیه در دهههای بعدی به دلیل درگیریها و اختلافات شدید سیاسی و همچنین دخالتهای ارتش و کودتا با مشکلات زیادی مواجه شد. پس از کودتای سوم بود که تلاشها برای بازگشت اسلامیت و ارزشهای سنتی به ترکیه آغاز شد و آموزشهای اسلامی و مساجد بار دیگر به بخشی از فرهنگ ترکیه بدل شد.
اردوغان و حزب متبوع او عدالت و توسعه در سال 2002 در شرایطی به قدرت رسیدند که ترکیه برای بیش از یک دهه درگیر بیثباتی سیاسی و بحران اقتصادی بود. عدالت و توسعه با اعمال اصلاحات سیاسی و اقتصادی تلاش کرد تا ترکیه را به استانداردهای اتحادیه اروپا نزدیکتر کند و با رشد اقتصادی متوسط 5/7درصد در سال در فاصله سالهای 2002 تا 2011 محبوبیت زیادی در بین مردم به دست آورد. در عرصه سیاست خارجی در سالهای آغازین به قدرت رسیدن اردوغان و حزب او، شعار حزب عدالت و توسعه «تنش صفر با همسایگان» بود و ترکیه تقویت تجارت و تأکید بر هویت اسلامی را بهعنوان ابزارهای اصلی در مسیر توسعه نفوذ خود در سیاست خارجی مورد بهرهبرداری قرار میداد.
ترکیه همزمان سیاستی را دنبال میکرد که از دیدگاه تحلیلگران به «نوعثمانیگری» معروف شده است. بر این اساس ترکیه کوشید تا از «کمالیسم» و ایدئولوژی آتاتورک فاصله بگیرد. سیاست خارجی بر مبنای ایدئولوژی آتاتورک به غرب متمایل بود و منجر شد ترکیه از همسایگانش جدا شود. در مقابل، نوعثمانیگرایی سعی دارد جای پای ترکیه بین همسایگانش را، بدون از دست دادن تصویر بزرگتر، محکم کند. در راستای این سیاست نیز سیاست خارجی ترکیه به مرور تغییر یافت و با هر قیمتی در پی اعمال نفوذ در مناطقی رفت که در گذشته تحت حاکمیت امپراطوری عثمانی قرار داشت. عثمانی در اوج خود بالکان، بیشتر خاورمیانه کنونی و شمال آفریقا و قفقاز را در کنترل داشت.
برای دستیابی به این هدف، رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه تصمیم گرفت فعالیتهای دیپلماتیک ترکیه در مناقشههای این مناطق را افزایش داده و همزمان مداخله نظامی را از سوی آنکارا بهعنوان یک گزینه پراستفاده مطرح کند. ترکیه در سالهای اخیر در جمهوریآذربایجان، عراق، لیبی و سوریه مداخله نظامی داشته، صادرات نظامی خود را افزایش داده و از اتیوپی در آفریقا تا اوکراین در اروپا مقصد صادرات نظامی ترکیه بهویژه پهپاد هستند. توسعه مراکز اسلامی از جمله مدارس مذهبی در مناطق مختلف نیز از جمله دیگر اقداماتی است که ترکیهی اردوغان در دستور کار قرار داده است.
سیاست «تنش صفر با همسایگان» حزب عدالت و توسعه تحت تأثیر بسیاری از مؤلفهها از جمله تحولات بهار عربی کاملاً تحت تأثیر قرار گرفت و تا مدتها روابط ترکیه با بسیاری از همسایگان تیرهوتار بود اما با نگرانیهای آنکارا از آینده از اقتصاد ترکیه، تلاشهای زیادی برای ترمیم این روابط و تقویت بُعد تجاری آن صورت گرفت. اهداف آنکارا در حال حاضر جلب سرمایهگذاری خارجی بیشتر و استفاده از قدرت لابی همسایگان برای تقویت موضع خود در واشنگتن است.
روابط ترکیه با اسرائیل هم نوسانهای زیادی را طی دو دهه گذشته تجربه کرد. ترکیه اولین کشور با اکثریت مسلمان بود که در سال 1949رسماً اسرائیل را به رسمیت شناخت. اوایل دهه 2000 با ظهور حزب عدالت و توسعه و از بین رفتن چشمانداز صلح، سیاست ترکیه تا حدودی متفاوت شد و ترکیه انتقادهای زیادی را نسبت به سیاستهای اسرائیل مطرح میکرد اما همچنان روابط با اسرائیل به طور کامل قطع نشد. سال 2010 زمانی که اسرائیل به یک کاروان کمکرسانی در غزه حمله کرد و 9 شهروند ترکیهای کشته شدند، روابط دیپلماتیک ترکیه و اسرائیل تا حد زیادی تنزل یافت.
در سال 2016 تلاشهایی برای ترمیم رابطه صورت گرفت اما با انتخاب بیتالمقدس به عنوان پایتخت اسرائیل و به رسمیت شناخته شدن این مسئله از سوی ایالات متحده، این تلاشها شکست خورد. بعدتر در سال 2022 روابط کامل دیپلماتیک میان این دو برقرار شد.
در تمام این سالها و بهرغم تنشهای لفظی میان مقامهای ترکیه و اسرائیل، حجم روابط تجاری میان دو طرف رو به گسترش بود؛ بهطوریکه براساس گزارش موسسه آمار ترکیه از 1/41 میلیارد دلار در سال 2002 به 8/91 میلیارد دلار در سال 2022 رسید.
پس از آغاز جنگ اخیر در اکتبر 2023 که به کشتار بیش از 45 هزار فلسطینی منجر شد و همچنان ادامه دارد، ترکیه روابط دیپلماتیک خود را با رژیم اسرائیل قطع نکرد اما تصمیم بر تعلیق روابط تجاری با این رژیم گرفت. با این حال شواهدی وجود دارد که همچنان از تداوم روابط اقتصادی رژیم اسرائیل و ترکیه به ویژه در حوزه نفت و گاز حکایت دارد.
دادههای حملونقل دریایی و تصاویر ماهوارهای که توسط پژوهشگران کمپین « Stop Fuelling Genocide » گردآوری شدهاند، نشان میدهند که یک نفتکش، نفت خام را مستقیماً از بندر جیهان ترکیه به خط لولهای در نزدیکی اشکلون در اسرائیل منتقل کرده است. این بندر آخرین ایستگاه خط لوله باکو-تفلیس-جیهان (BTC) است که نفت خام را از جمهوری آذربایجان ابتدا به گرجستان و سپس به ترکیه منتقل میکند. دادههای جمعآوریشده نشان میدهد ترکیه بخشی از نفت وارداتی از جمهوری آذربایجان را از طریق پایانه حیدرعلیاف در جیهان به اسرائیل ارسال میکند. 30 درصد از واردات نفت خام اسرائیل از این طریق تأمین میشود.
با این حال پژوهشهای جدید بیانگر آن است که اواخر اکتبر امسال یک تانکر نفتی، پس از بارگیری نفت آذربایجان در جیهان سیگنالهای ردیابی خود را خاموش کرده و پس از گذشت چند روز در سیسیل ایتالیا بار دیگر آن را روشن میکند. پژوهشگران میگویند با استفاده از تصاویر ماهوارهای توانستهاند مسیر این نفتکش را دنبال کنند که در یک بندر در نزدیکی اشکلون در سرزمینهای اشغالی پهلو میگیرد.
براساس این گزارش، با توجه به اینکه بندر مذکور در ترکیه تنها برای صادرات نفت خام مورد استفاده قرار میگیرد و تغییرات وزنی کشتی پیش و پس از خروج از بندر، گزینهای جز صادرات نفت خام به اسرائیل از این طریق امکانپذیر نیست. پژوهشگران میگویند انتقال این محموله نفتی به اسرائیل یک استثنا نبوده و از زمان اعمال تحریم تجاری ترکیه در ماه مه، چندین نفتکش از این مسیر استفاده کردهاند.
روزنامه لوموند در تحلیلی پیرامون چالشهای ترکیه و اسرائیل بر سر سوریه نوشته است: «نوستالژی 7 سده برتری منطقهای همچنان در ذهن ترکها وجود دارد و در شکلگیری تفکر و سیاست آنها ایفای نقش میکند. این موضوع در سخنرانیهای مقامهای ترکیه هم نمود دارد. اخیراً رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، در مراسم اهدای جوایز شورای تحقیقات علمی و فناوری ترکیه (توبیتاک) گفت که ترکیه بزرگتر از مرزهای جغرافیایی خود است و نمیتوانیم افقهای خود را به 782 هزار کیلومتر مربع محدود کنیم.»
ترکیه بازیگری است که هرچند جاهطلبیهای بسیاری دارد اما به محدودیتهای قدرت خود بهویژه در مواجهه مستقیم با قدرتهای بزرگ از جمله آمریکا و متحد اصلی آمریکا در منطقه یعنی اسرائیل واقف است.
چالش اصلی و نقش آمریکا
ترکیه علاوه بر هیئت تحریرالشام متحدان دیگری هم در سوریه دارد. یکی از این متحدان «ارتش ملی سوریه» موسوم به SNA است. ارتش ملی سوریه از مجموعهای از گروههای عمدتاً بیربط به هم و بدون ایدئولوژی واحد تشکیل شده و در شمال سوریه نفوذ زیادی دارد. رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه این گروه را در سال 2017 با گرد هم آوردن شبکهای از شبهنظامیان ضداسلامگرا که مخالف حکومت بشار اسد بودند، تأسیس کرد.
بسیاری از جنگجویان ارتش ملی سوریه زمانی عضو ارتش آزاد سوریه، مجموعهای از گروههای مخالف متشکل از جداشدگان از نیروهای مسلح سوریه بودند. ترکیه که این گروه را تأمین مالی، آموزش و تسلیح میکند، از ارتش ملی سوریه به عنوان نیروی نیابتی برای مبارزه با نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) استفاده میکند. کردهای سوریه که چیزی نزدیک به 10 درصد از جمعیت کل این کشور را تشکیل میدهند زیر پرچم «نیروهای دموکراتیک سوریه» جمع شدهاند و مهمترین شریک آمریکا و اسرائیل در سوریه به شمار میروند.
در هفتههای اخیر بهرغم سقوط حکومت بشار اسد در دمشق، درگیریهایی میان نیروهای دموکراتیک سوریه و ارتش ملی سوریه (SNA) که گروهی تحت حمایت ترکیه است، اتفاق افتاد. مرکز این درگیریها شهر منبج در شمال شرق سوریه و در نزدیکی مرز ترکیه بود. این در حالی است که با مداخله آمریکا و ترکیه میان این گروهها توافق آتشبس به امضا رسیده بود.
آنکارا تهدید کرده است که ممکن است علیه این گروههای کُرد دست به اقدام نظامی بزند و به خاک سوریه حمله کند. هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه روز سهشنبه هفته گذشته اعلام کرد چنانچه دولت جدید سوریه راهحلی برای مشکل گروههای مسلح کُرد پیدا نکند، آنکارا عملیاتی را در شمالشرق سوریه علیه این گروهها آغاز خواهد کرد. او که با تلویزیون «سیانان ترک» صحبت میکرد، افزود عملیات نظامی علیه نیروهای کُرد در سوریه، تنها در صورتی اجرا نخواهد شد که آنها شرایط آنکارا را برای انتقال «بدون خونریزی» پس از سقوط حکومت جمهوری بشار اسد بپذیرند.
یک مسئول در وزارت خارجه رژیم اسرائیل روز چهارشنبه در واکنش به این اظهارات گفت: «جامعه بینالملل باید بر ترکیه اعمال فشار کند تا به کردها در سوریه حمله نکند.»
آمریکا در این میان نقش دوگانهای ایفا میکند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه واشنگتن روز چهارشنبه در سفرش به پاریس گفت که ترکیه درباره شبهنظامیان حزب کارگران کردستان (پکک) در داخل سوریه «نگرانیهای مشروع» دارد و خواستار راهحلی مسالمتآمیز در این کشور شد که شامل خروج «جنگجویان تروریست خارجی» باشد. بلینکن خاطرنشان کرد که حل این مسئله زمانبر خواهد بود و درگیری میتواند پیشرفتهای سوریه را تضعیف کند و متعهد شد که از وقوع چنین سناریویی جلوگیری کند. این در حالی است که به گفته یک مقام ارشد کرد سوریه، نیروهای آمریکایی و فرانسوی ممکن است به امنیت مرزهای شمال سوریه کمک کنند.
به نظر میرسد راهبرد آمریکا در سوریه، باز گذاشتن دست اسرائیل برای اشغال مناطقی است که هماکنون این رژیم تصرف کرده و همچنین نادیده گرفتن حملات اسرائیل به سوریه است، درحالیکه میکوشد اقدامات آتی ترکیه را کنترل کند.
لینک کوتاه:
https://www.payamesepahan.ir/Fa/News/930502/