بزرگنمايي:

پیام سپاهان - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
چند روزی می‌شود که در فضای مجازی خبرهایی از شیوع یک ویروس جدید در چین منتشر می‌شود. برخی از چهره‌هایی که عموماً در زمینه پزشکی نیز تخصص کافی ندارند، ذهن مردم را نسبت به شیوع یک ویروس جدید می‌ترسانند. واقعیت ماجرا اما این است که ویروس شایع شده در چند وقت اخیر، ویروس جدیدی نیست و جزو ویروس‌های تنفسی به‌حساب می‌آید. در پی شایعات به وجود آمده و نگرانی مردم نیز روز گذشته وزیر بهداشت کشورمان گفت: «ویروسی که در چین مطرح است را مرتب در آزمایشگاه‌ها بررسی کرده‌ایم و آزمایش‌های مکرری به‌صورت روزانه در حال انجام است.» وی تأکید کرد که این ویروس تاکنون هیچ ورودی به ایران نداشته است. همچنین روز گذشته حسین کرمانپور، رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت نیز تأکید کرد که در مورد ویروس HMPV کیت تشخیصی داریم و به‌صورت روزانه در کشور رصد می‌شود. وی همچنین درباره برخی نگرانی‌ها درباره اپیدمی شدن این ویروس گفت: «باتوجه‌به آمادگی‌های لازم امکان این موضوع کم است، اما منطقی این است که آماده باشیم تا غافلگیر نشویم و در همین راستا نیز تمام شبکه‌های بهداشت در آمادگی کاملند.» 
به اذعان کرمانپور این بیماری نیز همانند اکثر بیماری‌های ویروسی ازجمله سرماخوردگی، درمان قطعی ندارد و تنها راه پیشگیری از آن شست‌وشوی مرتب دست‌ها، ماسک‌زدن در مراکز شلوغ، تهویه اماکن پرازدحام و استراحت در صورت بروز علائم است. 
متخصص بیماری‌های عفونی و ویروس‌شناس: هیچ ویروس جدیدی شناسایی نشده است
سید علیرضا ناجی، متخصص بیماری‌های عفونی و ویروس‌شناس در توضیح وضعیت پیش‌آمده و در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «وزارت بهداشت اعلام کرده است که در این چند ماه اخیر هیچ ویروسی از نوع ویروس‌های انسانی شناسایی نشده است. چند مورد از این ویروس‌ها در اوایل سال شناسایی شد، اما در حال حاضر هیچ مورد جدیدی از ویروس در ایران شناسایی نشده است. ویروس جدیدی وجود ندارد و ویروس‌ها همان ویروس‌های قدیمی‌اند. شیوعی که اکنون در اخبار و در چین مشاهده می‌کنید، امر عجیب‌وغریبی نیست. مطابق با فصل سرد، به‌هرحال شیوع بیماری‌های تنفسی افزایش‌یافته است. همان‌طور که در ایران هم مشاهده می‌کنیم، در حال حاضر موارد زیادی از ویروس آنفلوانزای تایپ A شناسایی شده‌اند. علاوه بر این، سایر ویروس‌ها نیز وجود دارند و در کنار کووید در حال شناسایی‌اند. وضعیت مشابهی در چین نیز مشاهده می‌شود، ولی ترکیب آن با چیزی که اکنون در کشور خودمان داریم، متفاوت است. این ویروس‌ها به‌هیچ‌وجه خاص نیستند و از ویروس‌های سرماخوردگی و تنفسی به شمار می‌روند که می‌توانند در تمام سنین ایجاد شوند. اما برای دو گروه سنی، یعنی سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، در شرایط خاص ممکن است بیماری شدیدی ایجاد کنند که علاوه بر بیماری کلاسیک تنفسی، می‌تواند منجر به ذات‌الریه، نمونیا یا عفونت‌های دیگر در دستگاه تنفسی تحتانی شود.»
تعطیلی مدارس در چین برای کاهش گردش ویروس است
ناجی افزود: «علائم این ویروس مشابه دیگر ویروس‌های تنفسی است و می‌تواند شامل آبریزش بینی، سرفه، تب و گلودرد باشد. درواقع، مثل سایر ویروس‌های تنفسی دیگر است. این ویروس‌ها جدید نیستند و چندین ویروس قدیمی‌اند. ولی درهرصورت، شیوعی که در چین هم می‌بینیم، نشان می‌دهد ویروس تنفسی در آنجا شیوع بالایی پیدا کرده است. اکنون در فصل زمستان هستیم که فصل شیوع بیماری‌های تنفسی است. اگر در اخبار گفته می‌شود که مدارس بسته شده‌اند، این اقدام به دلیل تلاش برای حفظ شرایط و کاهش گردش ویروس انجام شده است. همان‌طور که ما نیز باید گوش‌به‌زنگ باشیم؛ بنابراین، باید همچنان به رعایت بهداشت فردی و اجتماعی توجه کنیم. ماسک بزنیم، اگر بیماریم استراحت کنیم، به پزشک مراجعه کنیم، خود را از دیگران دورنگه داریم و در محیط‌های پر ازدحام و سربسته رعایت کنیم و دست‌هایمان را بشوییم.» این متخصص عفونی ادامه داد: «تا یک ماه دیگر، احتمالاً پیک جدیدی از بیماری‌ها و عفونت‌های تنفسی خواهیم داشت و رعایت نکات بهداشتی می‌تواند کمک زیادی به کاهش گردش ویروس کند. ممکن است مرگ‌ومیرهایی نیز داشته باشیم.»
الگوی شیوع ویروس‌ها در فصل سرما در حال حاضر مثل وضعیت پیش از کروناست
آیا ویروس اچ‌ام‌پی‌وی ممکن است یک پاندمی شبیه به کرونا به وجود بیاورد؟ ناجی در پاسخ به این سؤال توضیح داد: «ویروس کرونا یک شرایط اضطراری پاندمی بود که حالا نیز همچنان ادامه دارد. کرونا از بین نرفته، بلکه از حالت اضطراری خارج شده و تبدیل به بیماری ویروسی اندمی شده است که در مناطق مختلف وجود دارد؛ مانند آنفلوانزا. در حال حاضر، چیزی که مشاهده می‌کنیم؛ مانند آنفلوانزاست که در حال گردش است و ویروس‌هایی مانند رینوویروس‌ها، آدنوویروس‌ها و ویروس RSV در حال گردشند. این‌ها دیگر شرایط پاندمی ندارند و چیزی که می‌بینیم، شبیه به ویروس‌های قبلی است. ما فراموش کرده‌ایم که پیش از ظهور کرونا در سال 2019، همیشه در این فصل‌ها شیوع بالایی از بیماری‌های تنفسی، به‌ویژه آنفلوانزا داشتیم. آنفلوانزا همیشه وجود داشته و ویروس‌های دیگر نیز بوده‌اند. اکنون هیچ اتفاق خاصی نیفتاده و شرایط طبق همان الگوهایی است که بیماری‌ها در فصل زمستان دارند.»
نباید بترسیم، بلکه باید احتیاط کنیم
وی همچنین در ادامه تصریح کرد: «نباید ترسید، بلکه باید احتیاط کرد. موضوع این است که مردم باید آگاه باشند که این فصل، فصل بیماری‌های تنفسی است و در ایران در حال حاضر شاهد گردش بالای ویروس‌های تنفسی، به‌ویژه آنفلوانزای تایپ A هستیم. علاوه‌برآن، کووید و سایر ویروس‌ها نیز در گردش‌اند. به‌ویژه در مورد آنفلوانزا باید رعایت‌های بهداشتی را انجام داد، چون رعایت این موارد خیلی مهم است. علت این است که باید از گردش ویروس جلوگیری کنیم؛ چراکه هرچه ویروس بیشتر منتشر شود، یکی از عواقب بد آن این است که ممکن است به افرادی برسد که شرایطشان مستعد بیماری‌های شدیدتر است، مانند سالمندان، افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند یا مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های تنفسی، کلیوی، ریوی، قلبی یا متابولیک و دیابت هستند. این افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های شدیدترند؛ بنابراین رعایت این نکات بسیار ضروری است و من آن را ترس نمی‌نامم. من می‌گویم که ما باید مطلع باشیم و رعایت کنیم، اما اینکه بگوییم شرایطی پیش‌آمده که مثل کووید، ویروس جدیدی ناشناخته آمده و ممکن است اتفاق خاصی بیفتد، فعلاً این موضوع صحت ندارد.»
باید به مردم اطمینان دهیم که واکسن داخلی آنفلوانزا مؤثر است
ناجی همچنین افزود: «واکسن خاصی برای این ویروس وجود ندارد، ولی چیزی که اکنون در حال گردش است و در تمام دنیا همچنان وجود دارد، همان ویروس‌ها هستند. در کشور ما ممکن است یکی از دلایل اصلی گردش بالای ویروس این باشد که واکسیناسیون مناسبی برای آنفلوانزا نداشته‌ایم و واکسن‌های خارجی که در دسترس بوده‌اند، مقدارشان محدود بوده است. متأسفانه مردم هم نسبت به واکسن آنفلوانزای داخلی اقبالی نشان نداده‌اند. این موضوع باید مورد بررسی قرار گیرد و به مردم اطمینان داده شود که ما یک واکسن ایرانی داریم که مؤثر است و مزایای خود را دارد، بنابراین باید از آن استفاده کنند. در حال حاضر، شرایط به این صورت است که ویروسی بدون واکسن وجود ندارد و برای آنفلوانزا واکسن وجود دارد که هر سال بهترین زمان برای تزریق آن، شهریورماه است، یعنی اوایل فصل سرما. بااین‌حال، اگر هنوز واکسن آنفلوانزا را نزده‌ایم و اکنون در دسترس است، همچنان تزریق آن برای ما مفید خواهد بود و می‌توانیم آن را بزنیم.»
همچنان موارد بستری به دلیل ابتلا به کرونا در بیمارستان‌ها وجود دارد
این متخصص عفونی افزود: «ویروس اخیر مجموعه‌ای از ویروس‌های تنفسی است که در رأس آنها ویروس آنفلوانزای فصلی تایپ A قرار دارد که قبلاً نیز وجود داشته است. پس از آن، ویروس‌هایی مانند رینوویروس‌ها، آدنوویروس‌ها و دیگر ویروس‌های قدیمی در حال گردشند. در مورد واکسن آنفلوانزا، بهترین زمان برای تزریق آن در نیمکره شمالی معمولاً شهریور یا اوایل مهر است، یعنی آغاز فصل سرما. اگر کسی در آن زمان واکسن را نزده، اکنون که واکسن در دسترس است، همچنان می‌تواند آن را تزریق کند و برایش مفید خواهد بود. در مورد سایر ویروس‌های تنفسی، به جز کووید، واکسنی وجود ندارد. اما در مورد کووید، به نظر من ضروری است که واکسن‌های آپدیت شده و به‌روز برای گروه‌های خاص، مانند افراد مسن و کسانی که بیماری‌های مزمن دارند، در دسترس باشند. این گروه‌ها در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های شدیدتر ناشی از کووید هستند. هنوز هم بیمارانی داریم که به دلیل کووید به بیمارستان مراجعه کرده و بستری می‌شوند، حتی به بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) منتقل می‌شوند. درست است که در حال حاضر آنفلوانزا شیوع بیشتری پیدا کرده و بسیاری از بیمارانی که در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند، به این دلیل است، اما باید بدانیم که کووید همچنان وجود دارد و از بین نرفته است. کووید-19 ویروسی است که همراه ما خواهد بود. به همین دلیل است که مانند آنفلوانزا، استراتژی واکسیناسیون سالانه برای کووید هم ضروری است. اگر ویروس تغییر کرده باشد، باید فرمولاسیون واکسن به‌روزرسانی شود و در دسترس گروه‌های اولویت‌دار قرار گیرد.»
اگر دسترسی به واکسن آنفلوانزا دارید واکسن بزنید
ناجی در ادامه گفت: «واکسیناسیون آنفلوانزا هم باید در اولویت قرار گیرد، ولی به دلیل محدودیت تعداد واکسن‌ها، این کار برای افرادی که به آن نیاز دارند، باید انجام شود. اگر کسی دسترسی به واکسن داشته و امکان تزریق آن را داشته باشد، باید آن را دریافت کند، چون این واکسن می‌تواند مفید باشد. در مورد واکسن‌های آپدیت شده کووید هم به نظر من در کشور ما جای آن‌ها به‌شدت خالی است، به‌ویژه برای گروه‌های پرخطر که باید واکسیناسیون آن‌ها انجام شود.»
باید داروهای ضدویروس در کشور موجود شوند
وی ادامه داد: «علاوه بر واکسن، داروهای ضدویروسی جدید هم برای درمان بیماری‌هایی مانند آنفلوانزا و کووید وجود دارند. برای آنفلوانزا، داروهایی در دسترس داریم و برای کووید نیز داروهایی مؤثرتر از رمدیسیور مانند پکسلووید وجود دارند که باید در دسترس باشند؛ بنابراین لازم است که وزارت بهداشت توجه بیشتری به تأمین این داروها و واکسن‌های آپدیت شده داشته باشد تا در صورت شیوع مجدد کووید یا آنفلوانزا، بتوانیم از آن‌ها بهره‌برداری کنیم. اکنون نیز می‌بینیم که این دو ویروس در حال گردشند و ممکن است در چند ماه آینده شیوع بیشتری پیدا کنند، بنابراین باید این داروها و واکسن‌ها برای گروه‌های پرخطر در دسترس باشند.» 
ویروس‌های شایع شده هیچ ارتباطی به یکدیگر ندارند
ناجی همچنین عنوان کرد: «این ویروس‌ها هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند. اخیراً واکسنی برای ویروس‌های انسانی هم‌خانواده ویروس آر.اس (RSV) تولید شده است. این ویروس می‌تواند در افراد مسن عوارض زیادی ایجاد کرده و حتی منجر به مرگ‌ومیر شود. برای همین واکسنی علیه این ویروس هم تهیه شده است. اگر ویروسی به‌اندازه‌ای اهمیت پزشکی پیدا کرده که سلامت عمومی را تهدید کند، قطعاً به مسئولان بهداشتی توصیه خواهد شد که واکسنی برای آن تهیه و تولید کنند. اما در حال حاضر چیزی ازاین‌دست نداریم.»
احتمال شیوع آنفلوانزای پرندگان در آینده وجود دارد
وی ادامه داد: «در کل، سیاست پایش ژنتیکی ویروس‌هایی که در حال گردشند، در تمام دنیا وجود دارد و همه کشورها این کار را انجام می‌دهند. این پایش به شناسایی تغییرات ویروس‌ها و بررسی اینکه آیا این تغییرات می‌تواند منجر به ایجاد ویروس جدیدی شود که پاندمی ایجاد کند یا نه کمک می‌کند. این مسائل در حوزه بهداشت عمومی بسیار موردتوجه قرار دارد. چیزی که اکنون شاید باید بیشتر نگران آن باشیم، نگاه به ویروس آنفلوانزای طیور است. ممکن است پاندمی بعدی به دلیل آنفلوانزای پرندگان باشد؛ چراکه در چند دهه اخیر، این ویروس‌ها بین انسان‌ها بیشتر شیوع پیدا کرده‌اند. یکی از ویژگی‌های این ویروس‌ها این است که بیماری شدیدی ایجاد می‌کنند، اما انتقال آن‌ها به انسان چندان مؤثر نبوده است و از انسان به انسان هم به‌راحتی منتقل نمی‌شود.»
وی افزود: «به نظر می‌رسد که ویروس تغییر کرده و توانایی انتقال آن بیشتر شده است. این می‌تواند زنگ خطر باشد، زیرا احتمال انتقال بیشتر آن به انسان وجود دارد؛ هرچند ممکن است که ویروس به‌قدری تغییر کند که به‌راحتی بین انسان‌ها منتقل شود، اما بیماری شدیدی ایجاد نکند. امیدواریم که چنین تغییراتی رخ ندهد و ویروس نتواند به‌راحتی از انسان به انسان منتقل شود.»
باید توضیحات شفافی در اختیار ضد واکسن‌ها قرار بگیرد
ناجی در پایان گفت: «برای همین، مهم است که هر کشوری برنامه‌ای برای پایش این ویروس‌ها و تغییرات ژنتیکی آن‌ها داشته باشد. باید به‌دقت ویروس‌هایی که در حال گردشند را بررسی کرده و تغییرات آن‌ها را زیر نظر بگیریم. اگر مردم نسبت به برخی واکسن‌ها بدگمانی دارند، باید با توضیحات علمی و توزیع شفاف و صادقانه، اطلاعات دقیق در اختیارشان قرار گیرد تا متوجه شوند که این واکسن‌ها چقدر می‌توانند مؤثر و زندگی‌بخش باشند. باید تلاش کنیم تا تفکرات مردم تغییر کند و آن‌ها متقاعد شوند که واکسن‌ها چقدر مهم و مفیدند.»