بزرگنمايي:

پیام سپاهان - در شرایطی که بسیاری از زوج های جوان ماه ها است در انتظار دریافت تسهیلات ازدواج و فرزندآوری هستند، کارمندان برخی نهاد های مالی از جمله بورس و بانک ها از تسهیلاتی چندین برابری به نسبت سایر تسهیلات خرد برخوردار هستند.

در این روزها حرف و حدیث ها در خصوص وام میلیاردی و کم بهره ای که رئیس سازمان بورس و معاونان وی گرفته بودند، بسیار زیاد شده است. عده ای این امتیازات را ویژه خواری و عده ای حق طبیعی مدیران ارشد سازمان ها عنوان می کنند. اما نکته ای که در این گزارش قصد بررسی آن را داریم تسهیلات و رفاهیاتی است که کارمندان برخی از سازمان های دولتی و خصولتی به طور غیر شفاف از آن برخوردار هستند که اساسا این وام ها و تسهیلات بازتابی در فیش حقوقی آن ها ندارد.
گفتنی است به دنبال رسانه ای شدن وام میلیاردی و کم بهره که رئیس سازمان بورس و معاونان وی گرفته بودند، عشقی در گفت و گویی اعلام کرد: این مبالغ هم براساس مصوبه شورا پرداخت شده و پرداخت چنین مبالغی در تمامی نهادهای پولی و مالی متناظر یک روال کاملا عادی است و حتی گاه در برخی نهادها مبالغ پرداختی بیشتر از این ارقام است.
اما جمله ی مهم تری که عشقی در مصاحبه خود گفت، تکذیب انحصار این وام ها برای رئیس و معاونان سازمان بود. به بیان دیگر ادعا رئیس سازمان بورس این بود که چنین تسهیلاتی (البته در مبالغی متفاوت) برای کارمندان و کارکنان رده پایین تر سازمان بورس وجود دارد و چه بسا این تسهیلات در نهادهایی مشابه سازمان بورس بیشتر نیز باشد.
همچنین رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه نیز در توییتی که نسبت به وام میلیاردی عشقی منتشر کرده بود، نوشت: کارکنان برخی از بانک ها به میزانی که افراد مورد اشاره (سازمان بورس) تسهیلات دریافت کرده اند، همه ساله وام قرض الحسنه تجدید شونده دریافت می کنند.
منظور گفت: یعنی در پایان هر سال اقساط پرداختی در طول سال همراه با افزایش سالانه سقف وام، به آن ها مسترد می شود!
تسهیلات و رفاهیاتی که شفاف نیستند!
اگرچه این قسمت از صحبت های عشقی که گفته بود مدیران و کارکنان سازمان بورس، به خاطر شرایط خاص این نهاد، با محدودیت‌های متعددی مواجه‌اند، در نتیجه برای حفظ منابع انسانی این نهاد، وجود چنین تسهیلاتی لازم است، اصلا به مذاق افکار عمومی خوش نیامده بود، اما محور این گزارش چیز دیگری است.
شاید در وهله نخست این موضوع به نظر برسد که چون کارمندان سایر سازمان ها و یا ادارات دولتی از چنین تسهیلات در دسترس و کم بهره ای برخوردار نیستند، پس اساسا وجود چنین تسهیلاتی مصداق ناعدالتی و ویژه خواری است. اما نکته ای که در این گزارش قصد اشاره به آن را داریم، عدم شفافیت در پرداخت چنین تسهیلاتی است.
کارمندان سازمان بورس چه تسهیلاتی میگیرند
بررسی ها نشان می دهد در سازمان هایی نظیر سازمان بورس، فیش حقوقی هرگز ملاک مناسبی برای سنجش وضعیت کارمندان (از کارشناسان پایه تا مدیران عالی رتبه) محسوب نمی شود. چرا که تسهیلات و رفاهیاتی که آنها دریافت میکنند بعضا چندین برابر آن چیزی است که در فیش حقوقی درج می شود.
به عنوان مثال پیگیری های خبرنگار تسنیم نشان می دهد، کف وامی که یک کارمند ساده سازمان بورس دریافت می کند در حدود 250 تا 300 میلیون تومان با سود 4 درصد و مدت بازپرداخت چندین ساله وبلند مدت است.گفتنی است مبلغ این وام ها نسبت به جایگاه یک کارمند در سازمان افزایش پیدا می کند و یک مدیر میانی در این سازمان به طور میانگین حدود 600 میلیون تومان حق دریافت وام 4 درصدی را دارد.
این در حالی است که سازمان بورس بایستی در خصوص ارائه هدایایی نظیر کمک هزینه های چند میلیون تومانی برای سفر (شارژ حساب کاربری کارمند در سایت های خرید اینترنتی بلیت هواپیما)، نیم سکه و ربع سکه در اعیاد و روز تولد، بن های خرید کالا و ..... شفاف سازی کند.
از طرفی افزایش حقوقی که مشمول کارمندان این سازمان می شود نیز با توجه به بندی در اساسنامه آن که این سازمان را نهادی غیر دولتی معرفی می کند، عملا در اختیار شورای عالی بورس است که از این جهت نیز این سازمان کاملا "جزیره ای" و خودمختار مدیریت می شود در حالی که مشخصا وابستگی های دولتی آن غیر قابل انکار است.
کارمندان بانک چقدر وام می گیرند؟
حواشی در خصوص وام‌های کلان بانک‌ها به خودی‌ها، موضوعی است که طی این سال‌ها همواره با انتقاد مردم همراه بوده است. وامی که بانکها در سال قبل به کارمندان، مدیران و هیات مدیره خودشان داده اند، 91.5 همت بوده است. خبری که حتی فرزین، رئیس کل بانک مرکزی را برای ارائه توضیحات به مجلس کشاند.
لازم به ذکر است اگرچه اخیرا بانک مرکزی با انتشار آمار تسهیلات بانک‌ها به کارکنان و کارمندانشان، سعی داشته است تا در مسیر شفاف‌سازی گام بردارد، اما غافل از اینکه در لیست 29تایی منتشر شده از اسامی بانک‌ها، جای تسهیلات بانک مرکزی به کارمندان خود، خالی بود.
وضعیت کارمندان بانک ها نیز در خصوص بهره مندی از وام های کم بهره حتی از وضعیت کارمندان بورس نیز مساعد تر است. اگر محساباتی سرانگشتی داشته باشیم با توجه به حدود 220 هزار کارمندی که در بانکها فعالیت میکنند، تقریبا به طور سرانه حدود 400 تا 500 میلیون تومان حق وام دارند. اما شنیده ها حاکی از آن است که یک کارمند بانک به محض رسمی شدن در سال جاری، مجموعا حدود 800 تا 1 میلیارد تومان وام مسکن و جعاله با نرخ سود 12 درصدی و بازدپرداخت بلند مدت دریافت می کند.
اما نکته دیگری که در خصوص تسهیلاتی که بانک ها در اختیار کارمندانشان قرار می دهد وجود دارد و داود منظور نیز به آن اشاره کرده بود، تجدید شونده بودن تسهیلات آن ها است. منظور از تجدید شونده بودن وام ها این است که ما به تفاوت وامی که یک کارمند بانک در سال جاری دریافت کرده تا افزایش مبلغی که مشمول وام های سال بعد می شود، بعلاوه میزان قسط هایی که از وام قبلی پرداخت کرده، حق وامی است که برای کارمند در سال آتی وجود دارد.
البته باید این نکته را گفت که وامی که بانک ها در اختیار کارمندانشان قرار می دهند از محل سپرده های قرض الحسنه نیست، بلکه از درامد هایی است که از سایر فعالیت هایشان کسب می کنند.
شفافیت، تنها راه خاتمه به حواشی
همانطور که پیش تر به آن اشاره کردیم، سوال اولی که در خصوص برخی تسهیلات و امکانات ارزان قیمتی که در اختیار کارمندان و مدیران نهاد هایی نظیر بورس و بانک ها قرار میگیرد این نیست که چرا از چنین امکاناتی برخوردار هتند، بلکه این است که چرا اساسا این موارد آشکار و شفاف نیست.
بنابراین این مطالبه در افکار عمومی وجود دارد که سازمان های خصولتی و دولتی و همچنین بانک ها نیز به طور کاملا شفاف تسهلات و مزایایی که در اختیار کارمندان خود قرا میدهند را شفاف کنند تا هیچ شائبه ای در افکار عمومی مطرح نشود.
البته باید گفت واقعا در بعضی از جایگاه ها و پست های مهم، بنابر فراخور آن جایگاه وجود امتیازات و مزایای مناسب هیچ ایرادی ندارد و اتفاقا سبب افزایش بازدهی هم می شو اما مطالبه اصلی شفاف بودن این امتیازات است.