بزرگنمايي:
پیام سپاهان - سمندر لرستانی، این دُرّ گرانبها و نادر طبیعت، با رنگ‌ها و الگوهای خیره‌کننده‌اش، نماد اصالت و زیبایی طبیعت ایران است اما در ایام نوروز برخی با قرار دادن این موجود منحصربه فرد در سفره هفت سین خود، نه تنها به بقا و حفظ آن آسیب می‌زنند، بلکه تهدیدی جدی برای توازن اکوسیستم طبیعی کشور ایجاد می‌کند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا در لرستان، در دل رشته‌کوه‌های زاگرس، جایی که طبیعت با سخاوت تمام زیبایی‌های خود را به نمایش می‌گذارد، موجودی شگفت‌انگیز و نادر به نام سمندر لرستانی زندگی می‌کند، این دوزیست زیبا با رنگ‌های خیره‌کننده و الگوهای منحصربه‌فرد، تنها در زیستگاه‌های محدودی از استان لرستان دیده می‌شود و به‌عنوان یکی از گنجینه‌های طبیعی ایران شناخته می‌شود که به دلیل تهدیدات مختلف این گونه در خطر انقراض قرار دارد و نیازمند توجه و حفاظت ویژه است.
با نزدیک شدن به نوروز، جشن باستانی ایرانیان که نماد نوزایی و تجدید حیات طبیعت است، خانه‌ها با سفره‌های هفت‌سین مزین می‌شوند، هر یک از اجزای این سفره، نمادی از زندگی، برکت و نوزایی است که در سال‌های اخیر، برخی افراد به‌اشتباه سمندر لرستانی را به‌عنوان نمادی از تازگی و حیات در سفره هفت‌سین قرار می‌دهند، این اقدام ناآگاهانه، علاوه بر آسیب جدی به بقای این گونه نادر، تعادل اکولوژیک زیستگاه‌های طبیعی را نیز به خطر می‌اندازد.
حضور ناخواسته سمندر لرستانی در سفره‌های هفت‌سین، موجب افزایش قاچاق و تجارت غیرقانونی این گونه شده و افراد سودجو با جمع‌آوری این موجودات از زیستگاه‌های طبیعی‌شان، آنها را در بازارهای محلی به فروش می‌رسانند، این روند نه‌تنها جمعیت سمندر لرستانی را به‌شدت کاهش داده، بلکه اکوسیستم‌های محلی را نیز دچار اختلال کرده است.
مقابله با قاچاق سمندر لرستانی در ایام نوروز کامران فرمان‌پور، مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با بیان اینکه سمندر لرستانی یکی از گونه‌های جانوری اندمیک و خاص لرستان است، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: سمندر لرستانی از دوزیستان کمیاب و ارزشمندی است که در سال‌های اخیر به دلیل تهدیدات طبیعی و انسانی، همچون خشکسالی و افزایش خرید و فروش غیرمجاز توسط افراد سودجو، تحت فشارهای شدیدی قرار گرفته است، این شرایط به‌ویژه در ایام پیش از نوروز، در بازارهای داخلی و خارجی مشاهده می‌شود.
وی می‌افزاید: این‌گونه جانوری به‌طور رسمی در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از محیط زیست (IUCN) و در ضمیمه یک کنوانسیون CITES قرار دارد و به همین دلیل تجارت و خرید و فروش آن ممنوع است، اداره کل محیط زیست لرستان تدابیر خاصی را برای جلوگیری از قاچاق این گونه گرفته کرده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به همکاری‌های میان اداره کل محیط زیست و میراث فرهنگی لرستان برای حفاظت از سمندر در منطقه «کول چپ» اضافه می‌کند: با توجه به اینکه عمده مناطق وجود این گونه جانوری در مناطق گردشگری قرار دارد، ورود گردشگران تنها با گرفتن مجوز از دو اداره کل ممکن خواهد بود، در صورت همراه نداشتن مجوز از ورود افراد جلوگیری خواهد شد.
وی تأکید می‌کند: سمندر لرستانی یک میراث جهانی است و به منظور حفاظت از این گونه و جلوگیری از تخریب زیستگاه آن، اقداماتی چون ایجاد پاسگاه‌های سیار محیط‌بانی در مناطق حساس و تشدید گشت‌های شبانه‌روزی در دستور کار قرار گرفته است.
مشارکت جوامع محلی در حفظ سمندر لرستانی فرمان‌پور در ادامه با اشاره به نقش مهم جوامع محلی در حفاظت از این گونه می‌گوید: سنگینی این مسئولیت بر دوش اهالی و ساکنان بومی در مناطق زیستگاه سمندر است و از آنها انتظار می‌رود با برنامه‌های فرهنگی و آموزشی به ما در حفاظت از طبیعت و سمندر لرستانی کمک کنند.
وی می‌افزاید: همکاری و مشارکت جوامع محلی، کارشناسان، محیط‌بانان و سازمان‌های مردم‌نهاد برای حفاظت از سمندر لرستانی اهمیت زیادی دارد، با برنامه‌ریزی دقیق و جامع در برخورد با قاچاق سمندر و حمایت جوامع بومی می‌توانیم به‌طور مؤثر به‌حفظ این گونه نادر کمک کنیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان اضافه می‌کند: منطقه «وژن آب» یکی از زیستگاه‌های مهم سمندر است که به‌عنوان منطقه پناهگاه حیات وحش به تصویب شورای عالی حفاظت محیط زیست رسیده و منطقه‌ای بالغ بر 800 هکتار است که اکنون دارای یک پاسگاه سیار محیط‌بانی است، همچنین، منطقه شاداب کوه که در جنوب لرستان و شهرستان پلدختر قرار دارد، زیستگاه دیگر این گونه است.
وی ادامه می‌دهد: منطقه «کول چپ»، که عمده زیستگاه سمندر لرستانی است، زیستگاه این سمندر به شمار می‌آید.
فرمان‌پور با تاکید بر لزوم حفاظت از تنوع زیستی کشور می‌گوید: برای حفظ این گونه‌ها باید تلاش کنیم که تعارضات میان انسان و محیط‌زیست به حداقل برسد و از تخریب زیستگاه‌ها جلوگیری کنیم، در برنامه‌ریزی‌های توسعه، باید ارزش‌های گونه‌های جانوری را مورد توجه قرار دهیم.
وی می‌افزاید: یکی از راهکارهای اصلی برای جلوگیری از انقراض گونه‌ها، بررسی دقیق زیستگاه‌ها و جمعیت‌های موجود است، این مسئله باید با همکاری مسئولان و مردم در اولویت قرار گیرد و آموزش‌های لازم به مردم بومی داده شود تا در زمینه احیا و حفاظت این گونه تلاش کنند.
فرمان‌پور در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به چالش‌های مربوط به نگهداری سمندر لرستانی در آکواریوم‌ها می‌گوید: سمندر لرستانی به‌دلیل نیاز به آب با کیفیت بالا و اکسیژن کافی در آکواریوم‌ها شرایط مناسبی ندارد و در معرض نابودی قرار می‌گیرد، افراد از نحوه زندگی این جانور حساس آگاه نیستند و فقط در زیستگاه خودش و در اقلیم خاص نیاز دارد، در محیط‌های آکواریومی نمی‌تواند دوام بیاورد.
حاجی‌باریکو؛ نامی که سمندر لرستانی را از نابودی نجات داد عطا حسن‌پور، مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان نیز با بیان اینکه سمندر لرستانی یک گونه اندمیک و نادر است که تنها در مناطق جنوبی استان لرستان زیست می‌کند، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: دلیل حفظ این گونه جانوری از گذشته تا کنون، گرفتن نام یک زیارتگاه به نام «حاجی باریکو» است.
وی می‌افزاید: «حاجی باریکو» جز شهرستان اندیمشک خوزستان است و در گذشته جزئی از لرستان بوده و از آن مقبره سمندر «حاجی باریکو» نام گرفته است، به همین دلیل مردم این گونه را نمی‌کشند یا تعرضی به زیستگاهشان نمی‌کنند و تا این مقطع زمانی این گونه حفظ شده است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی لرستان با بیان اینکه از مردم و گردشگران تقاضا داریم از خرید و نگهداری این گونه خودداری کنند تا از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری شود، ادامه می‌دهد: به‌منظور حفاظت از این میراث طبیعی، اداره‌کل حفاظت محیط زیست لرستان اقدامات لازم را در دستور کار قرار داده و به تمام تورهای گردشگری اطلاع داده شده است که از فصل اسفند باید با هماهنگی و داشتن مجوز وارد این منطقه شوند.
به گزارش ایمنا، برای حفظ گونه نادر سمندر لرستانی و جلوگیری از تهدیدات جدی که آن را در خطر انقراض قرار داده است، باید فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست و احترام به حیات وحش در جامعه گسترش پیدا کند.
سمندر لرستانی نه تنها میراثی طبیعی برای ایران است، بلکه نمادی از نیاز به همزیستی انسان و طبیعت است، با توجه به تهدیداتی که این موجود به دلیل ناآگاهی و اقدامات نادرست با آن روبه‌رو بوده، ضروری است که همگان برای حفاظت از آن تلاش کنند و به‌جای استفاده اشتباه از این موجود در سفره‌های هفت‌سین در حفظ و گسترش این گنجینه طبیعی سهیم باشیم.
کد خبر 849835