چاپ

پیام سپاهان - این روزها ناترازی آب به مسئله‌ فراگیر تبدیل شده است و بررسی آخرین آمارهای صنعت آب نشان می‌دهد برخی کلان‌شهرهای ایران از جمله اصفهان در شرایط بحرانی کم‌آبی قرار گرفته‌اند. رئیس کمیسیون ویژه آب شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار ایمنا به بررسی آخرین وضعیت آبی نصف‌جهان پرداخته است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، آمارهای نگران‌کننده صنعت آب در حالی منتشر می‌شود که متوسط بارش در کشور تاکنون حدود 101 میلی‌متر ثبت شده که در مقایسه با میانگین 160 میلی‌متری بلندمدت، کاهش 37 درصدی را نشان می‌دهد.
ایران برای پنجمین سال متوالی درگیر خشکسالی است و این روند، منابع آبی کشور را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است. با توجه به استمرار کم‌آبی، کارشناسان بر ضرورت تغییر الگوی مصرف در بخش‌های مختلف تأکید دارند و با وجود بارش‌های پراکنده در برخی مناطق کشور، اعلام می‌کنند که این میزان بارندگی تأثیر محسوسی در تأمین منابع آبی کشور ندارد.
ورودی آب به سدهای کشور در سال جاری 9.5 میلیارد مترمکعب بوده که نسبت به سال گذشته با افت 3.5 میلیارد مترمکعبی روبه‌رو شده است. بعضی از مهم‌ترین سدهای کشور ازجمله سد میناب در هرمزگان، زاینده‌رود در اصفهان، 15 خرداد در خراسان رضوی و سد ساوه در استان مرکزی در وضعیت قرمز یا زرد قرار دارند.
علی بیت‌اللهی، مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در حوزه آب و عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی معتقد است: «به دلیل عدم آینده‌نگری در امر توسعه، مسئله بیلان منفی منابع آب از اوایل دهه هفتاد در تمام نقاط کشور به ویژه مناطق پرجمعیت آغاز شده است، بنابراین تلاش برای همگن سازی توزیع جمعیت و توزیع عادلانه امکانات و مراکز اشتغال؛ عمده‌ترین و بنیادی‌ترین کاری است که دولتمردان باید در مسیر توسعه انجام دهند؛ به تبع این اقدامات، جمعیت در نقاط مختلف توزیع و فشاری فراتر از ظرفیت زیست‌محیطی به یک ناحیه وارد نخواهد شد.»
در حال حاضر مرکز ایران با جمعیتی بالغ بر پنج میلیون نفر که از لحاظ جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی منطقه‌ای فوق استراتژیک محسوب می‌شود، در عطش و بی‌پاسخی می‌سوزد؛ این وضعیت، فقط مربوط به امروز و دیروز یا یک دولت خاص نیست؛ سال‌ها است این روند ادامه دارد و نتیجه آن بحرانی است که امروز اصفهان را تهدید می‌کند.
محمدرضا خورشیدی، مدیرکل سازمان هواشناسی استان اصفهان به‌تازگی اعلام کرده است که سال جاری میزان بارش‌ها نسبت به وضعیت نرمال بین 40 تا 50 درصد کمتر بوده است و میزان بارش‌ها از ابتدای سال آبی جاری تاکنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش 34 درصد و نسبت به میانگین بلند مدت 47 کاهش داشته است، در حالی که سال 1402 نیز وضعیت بارندگی‌ها خوب نبود.
وی تاکید کرده است که «مقایسه آماری استان اصفهان در دوره 10 ساله نشان می‌دهد 99 درصد از مساحت استان درگیر خشکسالی بسیار شدید تا متوسط است؛ همچنین مقایسه آماری حوضه آبریز زاینده‌رود در همین مدت نیز نشان می‌دهد که 99 درصد از مساحت این حوضه آبریز درگیر خشکسالی شده است.»
کشاورزان اصفهان در این شرایط متحمل ضررهای سنگینی شده‌اند، علاوه بر این محیط زیست شهر نیز به شدت آسیب دیده است؛ از فرونشست زمین گرفته تا افزایش آلاینده‌ها و انتشار ریزگردهای سمی حاصل خشکی این رودخانه است و اگر این شریان حیاتی خشک شود، آینده اصفهان و حتی بخشی از تمدن مرکزی ایران در خطر خواهد بود.
در حال حاضر ظرفیت آب پشت سد زاینده‌رود 150 میلیون متر مکعب است که 100 میلیون متر مکعب آن قابل استفاده نیست، بنابراین تخمین زده می‌شود که از ابتدای سال آینده با مشکلات آبی در اصفهان روبه‌رو خواهیم شد، چراکه 45 درصد کمتر از سال گذشته در چنین فصلی بارش داشته‌ایم که نشان می‌دهد مشکل آب شرب و کشاورزی داریم.‌

پیام سپاهان

آنچه در ادامه می‌خوانید، حاصل گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با مجید نادرالاصلی، رئیس کمیسیون ویژه آب و مناطق کم‌برخوردار شورای اسلامی شهر اصفهان به‌منظور بررسی ناترازی آب و شرایط آبی کلان‌شهر اصفهان است.
ایمنا: به تأثیر شرایط ناترازی آبی و برداشت‌های بالادستی بر افزایش بحران آب شرب اصفهان اشاره کنید. آیا راهکاری برای مدیریت بهتر این منابع وجود دارد؟
نادرالاصلی: برای بحث آب، به‌طور طبیعی باید در بالادست مشکل رفع شود؛ به عموم مردم می گویم که اگر به داد اصفهان نرسیم، آب شرب اصفهان در دهه سوم فروردین 1404 دچار چالش جدی می‌شود.
حدود 15 مترمکعب ورودی آب و همین حدود خروجی آب داریم، اما نمی‌دانیم کجا می‌رود و چه اتفاقاتی می‌افتد که سطح ذخیره آب پشت سد کمتر می‌شود؛ جالب اینکه به‌رغم اینکه ورودی آب از 9 میلیون مترمکعب به 15 میلیون مترمکعب رسیده است، اما ذخیره پشت سد زاینده‌رود 138 میلیون مترمکعب است.
بر اساس آمارها حدود 50 درصد آن لجن و گل و لای ته مخزن است و تنها حدود 70 میلیون مترمکعب پشت سد آب وجود دارد که بخش زیادی باید به استان یزد، 30 میلیون مترمکعب هم قبل از اینکه به اصفهان برسد، در بالادست بارگذاری و حدود 30 میلیون مترمکعب نیز توسط صنعت برداشت می‌شود، بنابراین دخل و خرج ما در حوزه آب همخوانی ندارد و تراز نیست.
باید گفت ناترازی اینجاست آقای دولت! شما که مرتب از ناترازی ها در حوزه انرژی با مردم سخن می‌گوئید؛ اصفهان به‌نظر من در ظرفیت تولید انرژی برق، گاز، نفت و بنزین خود شرایط قابل قبولی برای تولید و مصارف دارد، اما این تولیدات را به خطوط سراسری می‌دهد، در حالی که آب مورد نیاز برای زنده ماندن مردم و رفع چالش‌های جدی را در دسترس ندارد و بی‌شک با این روند که می‌دانیم ذخیره‌ای در بالادست برای افزایش ظرفیت آب سد زاینده‌رود وجود ندارد، نگرانی‌ها بیشتر شده است و باید چاره‌اندیشی شود.
آیا باید برای مدیران کشور فرصت‌ها تبدیل به تهدید شود و بعد به فکر حل مسائل بیفتند یا در شرایطی که فرصت برای اقدام دارند، ورود کنند؟ وزرای کشور، جهاد کشاورزی و نیرو، همچنین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور به‌رغم مشکلات بحرانی متعددی که وجود دارد، رسیدگی به مشکلات آب اصفهان را رها کرده‌اند.
ایمنا: در حال حاضر وضعیت آب شرب اصفهان و حجم سد زاینده‌رود چگونه است؟
نادرالاصلی: وضعیت آب اصفهان، حجم سد زاینده‌رود و بستر رودخانه بحرانی است؛ سد زاینده‌رود امروز یارای تأمین آب موردنیاز مردم اصفهان و حاشیه زاینده‌رود را ندارد، از این‌رو اعتقاد دارم مردم اصفهان باید پویشی تحت این عنوان برای یک مطالبه‌گری جدی و پیگیری مشکلات بی‌آبی داشته باشند.
طبق اسناد و مدارک در 50 سال اخیر وضعیت بارش باران و سد زاینده‌رود در کمترین حد بوده است، بنابراین لازم است این پویش راه‌اندازی شود.
بارش متوسطی برای کشت بهاره کشاورزان داشتیم و پیش‌بینی می‌شود فروردین سال آینده نیز بازهم بارش داشته باشیم، اما جاری‌شدن آب در رودخانه زاینده‌رود و تأمین حقابه، حلال مشکلات کشاورزان است؛ گرچه نسبت به کشاورزان علقه دارم، اما آن‌ها باید بدانند که ما در تأمین آب شرب هم دچار چالش امنیتی خواهیم شد.
این کار باید به دست مسئولان کشوری رفع شود، در غیر این صورت فردا قابل حل نیست و با پادرمیانی مدیران استانی هم مشکل رفع نمی‌شود؛ احتمال دارد فردایی نه‌چندان دور همه مردم اصفهان دبه و سطل به‌دست برای تأمین آب شرب خود در و خیابان سرگردان شوند، بنابراین مسئولان مراقب باشند بهانه دست معاندان ندهیم.
ایمنا: راهکارهای پیشنهادی برای حل بحران آب اصفهان چیست؟
نادرالاصلی: داستان اصفهان با همه‌جا فرق می‌کند، زیرا مردم این دیار برای اصول، اعتقادات و انقلاب خودشان ارزش فراوانی قائل هستند، اما وقتی ببینند مدیران کشوری نسبت به رفع مشکلات آن‌ها هیچ‌گونه حساسیتی ندارند، خشمگین می‌شود.
پنج راه برای حصول آب وجود دارد؛ نخستین مورد سد و تونل سوم کوهرنگ است که بیش از 1,000 میلیارد تومان هزینه و البته مشکلات اجتماعی دارد؛ راه دوم بهشت‌آباد است که به اجرای آن اصرار داریم، اما شرایط برای به نتیجه رسیدن آن وجود ندارد؛ راه سوم سامانه دوم آب‌رسانی است، اما باید آبی وجود داشته باشد تا سامانه دوم راه‌اندازی شود؛ این در حالی است که هنوز فاز نخست این پروژه هم کامل نشده است و سه فاز آن باید 9.6 میلیون مترمکعب بر ثانیه آب بدهد، در حالی که هم‌اکنون کمتر از دو مترمکعب برثانیه آب می‌دهد؛ راه چهارم انتقال آب دریا به اصفهان است که مدیران استانی باید این طرح را به نتیجه برسانند؛ مسیر فاز نخست آن سیرجان است و می‌تواند 70 میلیون مترمکعب آب شیرین شده را منتقل کند، اگر این آب بیاید دست کل صنایع از بستر رودخانه زاینده‌رود کوتاه می‌شود.
برخی در سطح کشور بر این تصور هستند که با اجرای طرح انتقال آب دریا به مشکل آبی اصفهان رفع شده است، در حالی که مشکل آب شرب و کشاورزی اصفهان فقط با جاری شدن آب زاینده‌رود رفع می‌شود.
راه پنجم اینکه از درون استان باید به فکر استان باشیم، زیرا ظرفیت خوبی در حوزه تقسیماتی، محیط زیستی و سیاسی وجود دارد که بر اساس تخصیص قانونی می‌توان تا بیش از 250 میلیون مترمکعب آب از جنوب استان به اصفهان منتقل کنیم که می‌تواند مابه‌ازای جاری شدن زاینده‌رود باشد؛ اگر مسئولان این راه را پیگیری و پشتیبانی را انجام دهند، معتقدم زاینده‌رود با 70 میلیون مترمکعب آب جاری در سد می‌تواند زنده بماند.
مطالبه مردم اصفهان و نمایندگان آن‌ها در شورای اسلامی شهر از مسئولان و مدیریت کشور باید جدی باشد، زیرا مردم اصفهان برای رسیدن به آب از هیچ مطالبه‌گری فروگذار نیستند و مدیریت کشور باید احساس دِین نسبت به این داشته باشد.
ایمنا: اصفهان به‌رغم پرداخت فراوان در حوزه مالیات در جایگاه نخست کشور قرار دارد، اما در بازگشت این ثروت در رده‌های آخر است؛ چه باید کرد؟
نادرالاصلی: آنچه امروز شاهد آن هستیم که به اذعان برخی مسئولان اصفهان، انگیزه یا رویکردی برای اینکه مشکلات مردم و شهر توسط دولت دیده شود، نمی‌بینم یا خیلی کم است.
اینکه هر استانی مسائل خاص خود را دارد، بحث درستی است، اما ما مسئول پیگیری مسائل استان بزرگی همچون اصفهان با بیش از پنج میلیون نفر جمعیت هستیم که به‌رغم برخورداری‌ها، توانمندی‌های ذاتی، موقعیت جغرافیایی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم، آنچه باید برای آن در سبد توزیع خدمات کشور قرار گیرد، به‌نظر من دور از شأن مردم اصفهان است.
بر اساس اخبار موثق رقمی که برای این استان در زمینه پرداخت مالیات در نظر گرفته شده است، بین 34 تا 50 درصد است در صورتی که برای استان‌هایی از جمله خراسان یا تبریز 22 درصد است؛ بنابراین اینکه می‌گوئیم ماورای قانون در اصفهان عمل می‌شود، دور از واقعیت نیست.
در اصفهان به‌رغم پرداخت فراوان در حوزه مالیات و عوارض در جایگاه نخست کشور قرار داریم، اما در بازگشت این ثروت و حقوق خود در رده‌های آخر قرار داریم؛ حدود 300 هزار میلیارد تومان برای اصفهان در حوزه مالیات و عوارض در نظر گرفته شده است، به‌همین دلیل فرار مالیاتی، سرمایه‌ای و استعدادها، افزایش مهاجرت از اصفهان رقم می‌خورد و این ظرفیت‌های مهم از اصفهان دور می‌شود.
کارخانه بزرگی همچون فولاد مبارکه یا صنعت بزرگ پالایشگاه و امثال آن در اصفهان مجموعه عوارض ارزش افزوده‌ای را برای اصفهان تولید می‌کنند و به‌ازای هزینه‌هایی همچون مهاجرت، آلایندگی، مشکلات عدیده در حوزه بهداشت و سلامت که به اصفهان تحمیل می‌کنند، باید برای اصفهان هزینه شود، در حالی که بر اساس اطلاع کمتر از آنچه که فکر می‌کنیم از محل دریافت مالیات و عوارض ارزش افزوده به اصفهان بازگردانده می‌شود و اصفهان در این زمینه در رتبه‌های انتهایی کشور قرار دارد.
ما می‌گوئیم مالیات اصفهان به اندازه سهمی که دارد، باید بازگردانده شود؛ این بحث بسیار جدی است و به‌نظر می‌رسد ناچار هستیم به‌عنوان نماینده مردم شهر اصفهان مطالبه‌گری ملی کنیم، چراکه اصفهان به‌رغم وجود ظرفیت تولید ثروت، داشتن نیروهای انسانی مبتکر و خلاق، همچنین ظرفیت‌های زیرساختی، امروز دانشگاه‌ها و بیمارستان‌های آن به‌لحاظ درآمد و تأمین هزینه‌ها در تنگنا هستند و مدارس آموزش و پرورش نیز برای هزینه‌های جاری خود منهای حقوق دچار مشکلات شده‌اند.
اگر خیران اصفهان که در تمام حوزه‌های امور خیر پیشتاز هستند، فعال نبودند، نمی‌دانیم چه شرایطی به وجود می‌آمد، چراکه شنیده‌ها حاکی است بالغ بر 40 هزار میلیارد تومان از اصفهان ارزش افزوده دریافت می‌شود، اما بازگشت آن شاید 30 درصد هم نیست، بنابراین مسئولان امور مالیاتی کشور باید به مردم شریف و بزرگ اصفهان در حوزه ارزش افزوده و سایر مباحث مالیاتی به مردم توضیح دهند.

پیام سپاهان

ایمنا: به‌نظر شما استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند به مدیریت بارش‌ها کمک کند؟
نادرالاصلی: در حوزه محیط زیست، آلایندگی‌ها و دیگر مشکلات، همه به خوبی واقف هستند که اصفهان به‌لحاظ شرایط جغرافیایی و مسائلی که تحمیل شده است، اگر رتبه اول نباشد، رتبه دوم آلودگی هوا در طول سال را دارد، زیرا وجود منابع آلاینده در سطح زمین اصفهان موجب شده است وضعیت بارندگی‌ها و عدم ریزش نزولات جوی بدی داشته باشیم.
ابرها در هوای اصفهان خشک می‌شود و از آسمان این شهر عبور می‌کند، در حالی که شهرداری، صنعت، استان و مجموعه حوادث غیرمترقبه استانداری می‌توانست شرایط را مدیریت کند و فرصت‌های استفاده از تکنولوژی و فناوری‌ها را برای اصفهان فراهم آورد، زیرا موضوع بارش‌ها با استفاده از فناوری‌های نوین که دنیا از آن استفاده می‌کند، قابل مدیریت است.
گفت‌وگو از: راضیه کشاورز
کد خبر 850091