پیام سپاهان - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
زهرا طیبی| ترامپ دومین یادداشتش در حمایت از فشار حداکثری علیه ایران را هم امضا کرد اما به‌نظر می‌رسد برخی از اصلاح‌طلبان هنوز باور نکرده‌اند که رئیس‌جمهور آمریکا شمشیر را برای ایران از رو بسته و صحبت از مذاکره که آن را صرفاً در رسانه مطرح می‌کند، خروجی جز تسلیم ندارد. با این حال، برخی از این چهره‌ها به بندی از «فکت شیت» ترامپ که به لزوم مهار شدن قابلیت‌های تسلیحاتی اشاره داشته، استناد می‌کنند که در صحبت‌های رئیس مجلس نیز به آن اشاره شد. آنها معتقدند هدف ترامپ خلع سلاح ایران نیست، بلکه او به دنبال کنترل تسلیحات ایران است. نکته عجیب‌تر ماجرا این است که رسانه دولت نیز در پرداختی به این ماجرا این گزاره را تکرار کرده است، فارغ از آنکه ابهام وارد شده درست است یا خیر. اما پذیرش صحت این ادعا، تفاوتی در اصل ماجرا ایجاد می‌کند؟ و اینکه ترامپ به دنبال مهار ایران است و عملاً موجودیتش را هدف قرار داده، نقض می‌شود؟ آنطور که شواهد نشان می‌دهد، ایدئالیست‌های اصلاح‌طلب هنوز رویای مذاکره را در سر دارند و به همین خاطر نیز تلاش دارند تا یادداشت ضدایرانی ترامپ را عادی جلوه دهند. اما به‌نظر می‌رسد آنقدر در این رویا غرق شده‌اند که عملاً واقعیت موجود را نادیده می‌گیرند.
مهار فعالیت متعارف نظامی ایران
در بخش اول دومین یادداشت ترامپ علیه ایران، صراحتاً به این موضوع اشاره شده که سیاست ایالات متحده این است که «از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای و موشک‌های قاره‌پیما جلوگیری و توسعه تهاجمی موشک‌ها و سایر قابلیت‌های نامتعارف و متعارف ایران، مهار شود.» این موضوع در مقدمه یادداشت دوم نیز مورد اشاره قرار گرفته است و ترامپ با تکرار ادعای دروغین که «ایران حامی تروریسم است»، خواهان آن شده تا فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی ایران، با اعمال فشار حداکثری، تحت تأثیر قرار گیرد. «مهار شدن سلاح‌های متعارف ایران» -که واژه دقیق آن در یادداشت «conventional» است- معنایی جز نابودی فعالیت‌های نظامی و خلع سلاح ایران ندارد. این البته تنها بخشی از برنامه‌های ضدایرانی ترامپ برای ضربه زدن به ایران است؛ مشروح این یادداشت در گزارش روز سه‌شنبه «علیه فکت شیت ترامپ» مورد بررسی قرار گرفت. رئیس مجلس نیز بعد از صحبت‌های رهبر انقلاب در مورد عدم مذاکره با آمریکا، در سخنرانی به این بخش از یادداشت ضدایرانی ترامپ اشاره کرد که در یادداشت ترامپ، موضوع دیگر هسته‌ای نیست و گفته شده باید سلاح‌های موشکی، هسته‌ای و سلاح‌های نامتعارف و متعارف مهار شود. این به معنی خلع سلاح جمهوری اسلامی است. این صحبت‌ها حواشی‌ای نیز به همراه داشت.
از ترامپ اصرار از ذوق‌زدگان مذاکره انکار
با وجود آنکه رئیس‌جمهور نیز در صحبت‌های خود در 22 بهمن، امضای یادداشت توسط ترامپ را به امضای «همه توطئه‌های ممکن برای به زانو درآوردن انقلاب» تعبیر کرد، اما به‌نظر می‌رسد برخی از چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب که به همه مسائل از جمله روابط بین‌الملل، بیشتر بر مبنای آنچه «باید باشد» نگاه می‌کنند تا «آنچه واقعاً وجود دارد»، به بهانه موضوعی که در بخش 1 یادداشت ترامپ آمده، به دنبال آن‌اند که تهدیدات اعمال‌شده علیه امنیت ملی ایران را تقلیل دهند و از شدت آن کم کنند. کوروش احمدی، دیپلمات سابق ایران در یادداشتی مدعی شده «دستور العمل یا بخش‌نامه ترامپ حاوی تحریم‌های جدیدی نیست.» احمدی در ادامه این یادداشت نیز اشاره‌ای به صحبت‌های رئیس مجلس در مورد خلع سلاح هسته‌ای ایران کرد و مدعی شد که ترامپ خواهان مهار سلاح‌های «نامتعارف» و «نامتقارن» ایران شده است و خبری از خلع سلاح ایران نیست. در تکمیل این اظهارات نیز همچنان بر عزم ترامپ برای مذاکره با ایران تأکید کرد و استناد او نیز این بود که ترامپ در حین امضای سند، «ابراز تردید و بی‌میلی» کرد. پس از این یادداشت نیز دبیرکل جبهه اصلاحات مدعی شد که رئیس مجلس به موضوعی در یادداشت ترامپ اشاره کرده که اصلاً وجود ندارد. اما در یادداشت ترامپ مشخصاً به مهار سلاح‌های متعارف (conventional) ایران اشاره شده است و لفظی که احمدی در یادداشت خود به آن اشاره کرده، یعنی مهار سلاح‌های «نامتقارن» و «نامتعارف» دقیق نبوده و غلط است. او در حالی ادعا می‌کند که تحریم‌های تازه‌ای علیه ایران اعمال نشده که رئیس‌جمهور در سخنرانی خود صراحتاً اعلام می‌کند که متن امضا شده، همه توطئه‌های ممکن برای به زانو درآوردن ایران را به کار گرفته است. به‌نظر می‌رسد ترامپ نقشش را خوب بازی کرده و توانسته مشتاقان مذاکره را فریب دهد و اینطور القا کند که به دنبال دستیابی به یک توافق خوب است، تا آنجا که با وجود انتشار یادداشت دوم و روی میز گذاشتن دوراهی مذاکره یا بمباران که نهایتاً تسلیم ایران را دنبال می‌کند نیز حاضر نیستند بپذیرند که هدف ترامپ، تضعیف و مهار ایران است.
رسانه دولت به دنبال تقلیل یادداشت ترامپ؟
نکته عجیب‌تر ماجرا این است که رسانه دولت نیز در گزارشی، مشابه این ادعا را مطرح کرده است. در بخشی از این گزارش به این موضوع اشاره شده که در متن یادداشت، رئیس‌جمهور آمریکا مشخصاً اصطلاح «خلع سلاح» را به کار نبرده است و در ادامه نیز اشاره شده برداشتی که از یادداشت ترامپ می‌شود، به معنی کنترل تسلیحات است نه خلع سلاح و تفاوت‌هایی میان خلع و کنترل تسلیحات وجود دارد. نکته اول اینکه گزارش منتشر‌شده توسط رسانه دولت، مشخصاً در تقابل با مواضع و صحبت‌های رئیس‌جمهور است. به‌نظر می‌رسد رسانه دولت نیز در تله ساده‌سازی در مواجهه با این یادداشت افتاده است. به کار بردن لفظ لزوم مهار سلاح‌های متعارف و نامتقارن ایران، معنایی جز تلاش برای خلع سلاح ایران نمی‌دهد. طبیعی است که او مشخصاً لفظ خلع سلاح را به کار نمی‌برد، چرا‌که امید دارد که بتواند این امتیازات را در میز مذاکره دریافت کند. علاوه بر این، استفاده از لزوم کنترل تسلیحات نیز در پازل تضعیف ایران قرار دارد و تغییری در اصل برنامه‌ریزی و هدف آمریکا ایجاد نمی‌کند. سوال اصلی این است که هدف از تقلیل اصل یادداشت و تکرار این گزاره که محتوای یادداشت و مخصوصاً بند پرحاشیه، ادعایی تازه را مطرح نکرده چیست؟ آیا در حالی که رئیس‌جمهور و دیگر سران قوا، موضع منطقی خود را در مورد مذاکره و فکت شیت ترامپ، اعمال کردند، برخی افراد درون دولت و برخلاف موضع رئیس‌جمهور به دنبال مذاکره با آمریکا هستند؟
اشتیاق مذاکره شما را به کجا می‌برد؟
منطق کسانی که با عینک ایدئالیستی به مناسبات روابط بین‌الملل نگاه می‌کنند، این است که می‌توان با تشویق نظام‌های سیاسی و پند و اندرزهای اخلاقی، صلح را در جهان برقرار کرد. اگرچه بخش زیادی از سیاسیونی که مشتاق مذاکره‌اند در زمره ایدئالیست‌ها قرار می‌گیرند، اما ادعاها و اظهارات آنها گاهی مرزهای ایدئالیستی را نیز رد می‌کند و افق‌های تازه‌ای در نظریه‌های روابط بین‌الملل باز می‌کند که حتی نظریه‌پردازان ایدئال‌گرا نیز به آنها نمی‌رسند. این مواضع، علاوه بر آنکه بدون توجه به واقعیت موجود گرفته شده، درست در تقابل با آن است. در حالی که دو یادداشت رئیس‌جمهور آمریکا را می‌توان شامل تمام اقداماتی دانست که روی شاهراه‌های حیاتی ایران دست گذاشته و عملاً موجودیتش را هدف قرار داده، اما برخی اصلاح‌طلبان تلاش دارند با تأیید و تفسیر و تکذیب یک جمله، اینطور القا کنند که اتفاق تازه‌ای در این یادداشت رخ نداده است. ادعایی که این شائبه را تقویت می‌کند که برخی سیاسیون، اصرار دارند تا راه را برای مذاکره هموار کنند و برای همین دست به تحریف و تفسیر از یادداشت ترامپ می‌زنند. نکته عجیب‌تر آن است که مشتاقان مذاکره به نحوی به تبعیت از ترامپ فریاد می‌زنند که در مواجهه با اختلافات سیاسی داخلی، این حد از مماشات را نشان ندادند. موضعی که این سوال را به وجود می‌آورد که اشتیاق آنها برای مذاکره قرار است تا چه زمانی به نادیده گرفتن واقعیت ادامه دهد. اگر ترامپ صراحتاً اعلام کند که در مذاکره باید به تعطیلی برنامه موشکی و نظامی ایران برسند، آیا آنها می‌خواهند با اما و اگر و ادعای اینکه منظور او چیز دیگری بوده، این گزاره را هم بپذیرند؟
![]()