چاپ

پیام سپاهان - مهر / کتاب «حلقه گسترنده؛ فلسفه اخلاق، تکامل، پیشرفت اخلاقی» نوشته پیتر سینگر به‌تازگی با ترجمه کاوه فیض‌اللهی توسط نشر نو منتشر و راهی بازار نشر شده است. نسخه اصلی این کتاب سال 2011 توسط انتشارات دانشگاه پرینستون منتشر شده است.
پیتر سینگر نویسنده این کتاب، فیلسوف اخلاق استرالیایی، استاد بازنشسته اخلاق زیستی دانشگاه پرینستون و از بنیادگذاران فکری جنبش حقوق حیوانات است. این فیلسوف را با اخلاق عملی و نگاهش که فایده‌باوری ترجیح‌گراست می‌شناسند. «آزادی حیوانات» (1975) و «اخلاق عملی» (1979) ازجمله آثار شناخته‌شده این مؤلف هستند.
نویسنده مورد اشاره در کتاب پیش‌رو می‌گوید فداکاری به شکل رانه‌ای با بنیان ژنتیکی برای محافظت از خویشاوندان و اعضای جامعه آغاز شد، اما به شکل مجموعه‌ای از اصول اخلاقی درآمد که آگاهانه انتخاب شده‌اند و حلقهٔ کسانی که در بر می‌گرفتند همواره رو به گسترش بوده است. سینگر با استفاده از آموزه‌های فلسفی و روان‌شناسی تکاملی به این جمع‌بندی می‌رسد که فلسفه اخلاق در انسان را نمی‌توان تنها با زیست‌شناسی تبیین کرد، بلکه توانایی خردورزی است که پیشرفت اخلاقی را امکان‌پذیر می‌کند.
سینگر درباره حلقه اخلاق می‌گوید این حلقه در ابتدا فقط خود فرد و خانواده و قبیله را در بر می‌گرفت، اما با گذشت زمان گسترش یافت تا ابتدا ملت و نژاد، و سپس همه انسان‌های دیگر را در بر بگیرد. این فیلسوف استرالیایی معتقد است این گسترش هنوز باید ادامه پیدا کند تا تمام موجوداتی که می‌توانند لذت یا درد را حس کنند در حلقه مذکور گنجانده شوند، و بنابراین گسترش حلقهٔ اخلاق باید ادامه یابد تا سرانجام بیشتر جانوران دیگر را شامل شود.
«حلقه گسترنده» 6 فصل اصلی دارد که به‌ترتیب عبارت‌اند از:
خاستگاه فداکاری، بنیان زیست‌شناختی اخلاق، از تکامل به اخلاق؟، خرد، خرد و ژن‌ها، درک جدیدی از اخلاق.
پس از این فصول هم پس‌گفتار ویراست 2011 و افزوده‌های مترجم در 2 بخش «فداکاری حقیقی و کج‌فهمی‌های جبران» و «گسترش حلقه اخلاق» درج شده‌اند.
سینگر در فصل‌های اول و دوم روایتی از بنیان تکاملی رفتار فداکارانه جانوران ارائه می‌کند و سپس نشان می‌دهد این روایت را می‌توان بسط داد و در مورد انسان‌ها هم به کار برد. در فصل سوم هم به نقد تلاش‌هایی می‌پردازد که برای گرفتن نتیجه اخلاقی از واقعیت درباره میراث زیست‌شناختی صورت گرفته‌اند.
در فصل چهارم کتاب، این گزاره اثبات می‌شود که اندیشه اخلاقی دارای یک جز خردپذیر مرکزی است و در فصل پنجم هم سینگر روابط باورهای اخلاقی خردپذیر و تمایلات ژنتیک‌بنیاد را بررسی می‌کند. «حلقه گسترنده» در فصل ششم با ارزیابی جایگاهی به پایان می‌رسد که از نظر نویسنده‌اش، در تعیین معیارها و اصول اخلاقی، باید برای واقعیت‌هایی درباره ویژگی‌های زیست‌شناختی قائل شد.
در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:
این نوع ذهنی‌انگاری اخلاقی، با آنکه از سر ناچاری است، ممکن است در واقع تصویر دقیقی از محدودیت‌های بحث اخلاقی باشد. یک مشکل تأثیر بی‌اعتبارساز تبیین‌های زیست‌شناختی و فرهنگی اصول اخلاقی ما این خطر است که بیش از آنچه باید بی‌اعتبار کنند. اگر بتوان تمام باورهای اخلاقی ما را با این شیوه‌ها توجیه کرد، همه آنها به یک اندازه بی‌اعتبار می‌شوند؛ اما ما نمی‌توانیم تمام اصول اخلاقی‌مان را کنار بگذاریم. باز هم باید تصمیم بگیریم که چه کنیم، و برای گرفتن این تصمیم به ارزش‌هایمان نیاز داریم. به این ترتیب ناگزیر خواهیم شد که بعضی از اصول اخلاقی بی اعتبارشده را احیا کنیم. بر چه مبنایی قرار است این کار را انجام دهیم؟ اگر اخلاق فاقد جزئی خردپذیر باشد که بتوان از آن برای دفاع از دست‌کم یکی از اصول اخلاقی بنیادی‌مان استفاده کرد، استفاده دست و دل بازانه از تبیین‌های زیست‌شناختی و فرهنگیْ ما را در وضعیت ذهنی‌گرایی اخلاقی بغرنجی رها خواهد کرد.
این کتاب با 281 صفحه، شمارگان هزار و 100 نسخه و قیمت 400 هزار تومان منتشر شده است.