پیام سپاهان - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
کافی است تنها در اینترنت درباره کمبود دارو چند دقیقه‌ای را صرف کنیم. از کمبود داروی بیماران سرطانی و زمینه‌ای تا گرانی و چالش‌های دیگر برای بیماران خاص و نادر که همه از یک موضوع واحد نشئت می‌گیرد و آن نبود مدیریت صحیح مسئولان و کمبود تخصیص بودجه به این بخش است. کمبود دارو یا افزایش قیمت‌های دارو، سالانه منجر به مرگ بسیاری از بیماران خواهد شد.
حتی بیمارانی که به دلیل هزینه‌های بالای درمان قادر به پیگیری بیماری خود نیستند. با این حال شاهد هستیم این روزها چالش دارو نه‌تنها کم‌رنگ نشده، بلکه با پیچیدگی بیشتری هم همراه است.در این چند ماه، بیماران بسیاری با روزنامه تماس گرفتند و از دغدغه‌های خود برای تهیه دارو گفتند.
از پدری که نگران کمبود فاکتور هشت برای فرزندش بود تا دختر جوانی که از هزینه‌های بالا برای درمان سرطان مادرش برای ما می‌گفت. همه از ترسی مشابه حرف می‌زدند و آن ترس از‌دست‌دادن عزیزان‌شان به دلیل چالش‌های دارویی در کشور بود. موضوعی که به‌عنوان شهروند هیچ سهمی در آن ندارند. مشکلات کمبود یا گرانی دارو در کشور همچنان یک چالش جدی برای بیماران به حساب می‌آید. در‌این‌بین برخی بیماران که به مصرف مدام دارو نیاز دارند، بیشتر از دیگران تحت فشار هستند.
به‌طور مثال بیماران نادر به مصرف مادام‌العمر دارو نیاز دارند که در برخی مواقع دارویی برای تهیه در بازار نیست. این در حالی است که داروی این گروه عمدتا وارداتی است و در برخی مواقع در گمرک با مشکل عدم ترخیص هم مواجه می‌شود که پیچیدگی دسترسی آنها به دارو را بیشتر خواهد کرد. با‌وجود‌این بسیاری پیشنهاد می‌دهند که باید بخش عمده این داروها در کشور تولید شود.
حتی اگر تولید این داروها در داخل کشور هم از نظر مسئولان مربوطه توجیه اقتصادی داشته باشد، طبق گفته‌های مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو بیش از 80 درصد خطوط تولید دارویی کشور فاقد ضوابط جهانی (GMP) هستند و تجهیزات تولید در این حوزه عمدتا فرسوده‌اند؛ بنابراین راهکارهای چندانی پیش‌رو نداریم، جز افزایش بودجه و اهمیت ایجاد ساز‌و‌کار جدی‌تر برای جان این بیماران.
داروی بیماران نادر و چالش ترخیص‌نشدن از گمرک
بیماران نادر با انواع بیماری‌ها مواجه می‌شوند که در صورت درمان‌نشدن به اَشکال مختلف خود را بروز می‌دهد. حتی در‌صورتی‌که دارو به بدن بیمار نسازد، بیماری جدید به وجود می‌آید. این افراد در تمام طول عمرشان به داروهای خاصی نیاز دارند که گاهی برای تهیه آن با مشکلات متعدد روبه‌رو می‌شوند.
موضوعی که مدیرعامل بنیاد بیماری‌های نادر ایران در تازه‌ترین صحبت‌های خود به آن پرداخته که طبق قانون و سند ملی بیماری‌های نادر، داروهای بیماران نادر باید به‌طور کامل از طریق بیمه سلامت پوشش داده شود تا آنها نیازی به پرداخت هزینه نداشته باشند. این پوشش شامل دارو و همچنین تجهیزات پزشکی بستری نیز می‌شود. دارویی که برای بیماری نادر تجویز می‌شود، دارویی نیست که یک یا دو هفته آن دارو را مصرف کنند و بهبود یابند، بلکه باید تا آخر عمر مصرف شود و در صورت قطع آن، بیمار به نقطه صفر بازمی‌گردد.
اما بر اساس گفته‌های مدیرعامل بنیاد بیماری‌های نادر، مسئله‌ای که درباره داروی بیماری‌های نادر وجود دارد، این است که این داروها در شرکت‌های داخلی تولید نمی‌شوند؛ زیرا برای آنها مقرون‌به‌صرفه نیست. به همین دلیل باید به دنبال داروهای تولید خارجی رفت. از این‌رو برای اینکه بتوانیم داروهای خارجی را وارد کنیم، در ابتدا باید ارز آن تأمین شود، سپس باید مطمئن شویم که داروها به‌سرعت به دست بیماران برسند و این چرخه باید هر هفته ادامه یابد تا داروها از معاونت دارویی وزارت بهداشت تحویل گرفته شوند و وقفه‌ای در درمان ایجاد نشود.
او در بخش دیگر این اظهارات اشاره می‌کند که داروها برای این بیماران به‌موقع تأمین نمی‌شود و معمولا کمیسیون ما خیلی زود کسری دارویی را شناسایی می‌کند و این بیماران را معرفی می‌کند، اما فهرست‌های دارویی این بیماران به‌طور معمول بسیار دیر تهیه می‌شود تا به فهرستی که باید برایشان دارو از خارج از کشور تهیه شود، اضافه شود.
بودجه کم، کفاف تأمین دارو را نمی‌دهد
طبق تخصیص سالانه، بودجه دارو کم است. این موضوع سال‌هاست که گریبان بیماران به‌ویژه بیماران خاص و نادر و گروه‌های دیگر را گرفته است. این افراد تا جایی که در توان داشتند، انتقادات خود را به مسئولان سلامت در دوره‌های مختلف ابراز کردند. به مراتب این افراد در نشان‌دادن اعتراض و مطالبه بودجه بیشتر دست به تجمع در برابر وزارت بهداشت زدند و در این مدت بسیاری از بیماران جان‌شان را از دست دادند، اما این کمبود بودجه همچنان بر سر جای خود باقی است.
بر اساس دادههایی که روزنامه اعتماد به‌تازگی منتشر کرده، در سال 1402 بر اساس اطلاعات منتشر‌شده آمارنامه دارویی، کل گردش مالی حوزه داروی کشور معادل 159 همت بوده است که در مقایسه با بودجه کل کشور در این سال که حدود پنج هزار همت بوده، تقریبا 3.18 درصد را شامل می‌شود. بدیهی است که حوزه دارو، آمیخته درهم‌تنیده‌ای از اقتصاد، بازار، صنعت و تکنولوژی‌های نوین و علم پزشکی است. همان ویژگی‌ها که متولیان دارو و داروسازان را با اشراف نسبی به تمام این حوزه‌ها می‌پذیرد و می‌پرورد. به هر حال کمبودهای دارویی که ممکن است در تعداد اقلام کم و زیاد شده باشند، رنج‌آور بخش سلامت ما و مردم ماست. انتخاب بیماری با ما نیست، بنابراین هرکسی ممکن است در چرخه این رنج بیفتد.
مدیرکل دارو: از ضوابط جهانی برای تولید دارو دور هستیم
بارها به اهمیت راه‌اندازی تولید خط‌های داخلی پرداخته شده که به این وسیله تولید دارو در کشور افزایش پیدا کند. این در حالی است که در آذر‌ماه هم مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو از فرسودگی گسترده تجهیزات، کمبودهای مقطعی و مشکلات ساختاری در برنامه‌ریزی استراتژیک گفت که بیش از 80 درصد خطوط تولید دارویی کشور فاقد ضوابط جهانی (GMP) هستند و تجهیزات تولید در این حوزه عمدتا فرسوده‌اند.
این شرایط، توان تولید و کیفیت دارو را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار داده است. حدود 50 درصد از هزینه‌های سلامت در کشور مستقیما از جیب مردم پرداخت می‌شود. این مسئله فشار اقتصادی درخور توجهی را به خانواده‌ها تحمیل کرده است. همچنین ارزش بازار دارویی کشور از سال 1391 تاکنون تقریبا ثابت مانده و از سه همت به 3.6 همت رسیده است.
![]()