چاپ

پیام سپاهان - انتخاب /متن پیش رو در انتخاب منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
نشریه عرب زبان «المجله» در لندن نوشت: "هیئت تحریر الشام" [گروه تروریستی] و گروه‌های مسلح که از سوی ترکیه حمایت می‌شوند، حمله‌ای ناگهانی به شمال غرب سوریه انجام داده و به قلب شهر حلب، دومین شهر بزرگ سوریه رسیدند. این حمله، اولین تغییر در خطوط تماس میان "سه دولت" در سوریه از پنج سال پیش به‌حساب می‌آید. این حمله پس از شروع اجرای آتش‌بس در لبنان صورت گرفت.
به نظر می‌رسد که اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه قبل از آغاز رسمی ریاست جمهوری دونالد ترامپ خواسته است از ضعف ایران و "حزب‌الله" در سوریه و مشغولیت روسیه در جنگ اوکراین بهره‌برداری کند تا واقعیت‌های جدیدی ایجاد کند، همانطور که پیش‌تر در جنگ قره باغ و لیبی انجام داده بود.
منتقدان گفته‌اند که تدارک این نبرد چند ماه به طول انجامید و حدود 50 هزار نفر (با 80 هزار نفر نیروی ذخیره) در این حمله شرکت کردند. این افراد آموزش دیده و دارای تسلیحات پیشرفته بودند و سلاح‌های اضافی از نقاط نظامی ارتش سوریه در غرب حلب، از جمله از "فوج 46" و دیگر مناطق، تصرف کردند، پیش از آنکه به داخل دومین شهر بزرگ سوریه پیشروی کنند.
چرا آنکارا این نبرد را آغاز کرد؟ مواضع طرف‌های سوری و قدرت‌های خارجی چیست؟
1. سه دولت: از زمان توافق روئسای جمهور ترکیه و روسیه برای آتش‌بس در ادلب در مارس 2020، بعد از چندین توافق مشابه میان آمریکا، ترکیه و روسیه برای ترسیم خطوط تماس در شرق فرات، سوریه به‌طور عملی به سه منطقه نفوذ تقسیم شده است: یک؛ حدود 65 درصد از سوریه تحت کنترل دولت سوریه با حمایت روسیه و ایران قرار دارد.
دو، منطقه‌ای است که "نیروهای دموکراتیک سوریه" (ائتلاف کردها) تحت حمایت ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا بر آن کنترل دارند و حدود 25 درصد از سوریه را شامل می‌شود.
سه، شمال و شمال غرب سوریه است که تحت کنترل "هیئت تحریر الشام" و گروه‌های مسلح مورد حمایت ترکیه قرار دارد.
گرچه در این مدت برخی درگیری‌ها و حملات هوایی صورت گرفته، خطوط تماس بین این "سه دولت" ثابت مانده است.
2. نقش ترکیه: آنکارا از گروه‌های سوری و "هیئت تحریر الشام" حمایت نظامی و اطلاعاتی می کند. همچنین نیروهای ترکیه و پایگاه‌های نظامی و تجهیزات ترکی در مناطق شمالی سوریه حضور دارند.
عملیات فعلی که "بازدارندگی از تجاوز" نام گرفته، بدون موافقت آنکارا امکان‌پذیر نبوده است.
به گفته منابع آگاه از مواضع آنکارا، منابع نزدیک به موضع آنکارا می‌گویند که اردوغان از این عملیات نظامی به‌عنوان ابزاری برای فشار به بشار اسد استفاده می‌کند. بشار پیش‌تر از دیدار با او خودداری کرده بود مگر اینکه نیروهای ترکیه از سوریه خارج شوند. اردوغان همچنین قصد دارد با استفاده از ضعف ایران و کاهش قدرت حزب‌الله به محاصره «نیروهای دموکراتیک سوریه» بپردازد. گفته می‌شود که اردوغان همچنین می‌خواهد موقعیت خود را پیش از رسیدن ترامپ بهبود بخشد، و برخی این وضعیت را مشابه حمایت‌های او از دولت طرابلس در لیبی و جمهوری آذربایجان در قره‌باغ می‌دانند.
در پایان سال 2016، اردوغان با پوتین توافقی انجام داد که به نیروهای دولت سوریه این امکان را می‌داد تا کنترل مناطق شرقی حلب را به دست آورند و در ازای آن ترکیه ارتباطات یک موجودیت کرد در شمال سوریه را قطع کند. از آن زمان، حلب تحت کنترل نیروهای دمشق قرار گرفت.
وزارت خارجه ترکیه روز جمعه اعلام کرد که درگیری‌ها "منجر به تشدید تنش‌های ناخواسته در منطقه شده است" و افزود که آنکارا هشدار داده که حملات اخیر به ادلب—منطقه‌ای که تحت کنترل مخالفان است—روح توافقات کاهش تنش را تضعیف کرده و اجرای آن را مختل می‌کند.
حمله به حلب در حالی رخ داد که این باور وجود دارد که رئیس‌جمهور اسد به‌طور جزئی از ایران فاصله گرفته و مشخص شده که او موضع بی‌طرفی در جنگ غزه و درگیری میان اسرائیل و حزب‌الله و همچنین میان تل‌آویو و تهران اتخاذ کرده است.
3. روسیه: ارتش روسیه در حمله به مواضع "هیئت تحریر الشام" و گروه‌ها با تاخیر وارد عمل شد. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین روز جمعه وضعیت حلب را "نقض حاکمیت سوریه" دانست و از حمایت کشورش از "دولت سوریه در بازگرداندن نظم در منطقه و استقرار نظم قانونی" خبر داد.
تأخیر روسیه در اقدام نظامی تفسیرهای مختلفی داشته است، برخی معتقدند که پوتین ممکن است در تلاش باشد تا فشار بیشتری به بشار اسد وارد کند تا او با اردوغان دیدار کند، یا اینکه روسیه به دلیل تمرکز بر جنگ اوکراین، بسیاری از نیروهای واگنر خود را به این جبهه منتقل کرده است. در دمشق، پیش‌بینی می‌شود که حملات هوایی روسیه از شنبه شدت یابد.
4. ایران: "هیئت تحریر الشام" و گروه‌ها به مواضع شبه‌نظامیان و گروه‌های ایرانی در حومه غربی حلب حمله کردند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که گروه‌های عراقی و ایرانی در حال آماده‌سازی برای حرکت به حومه غربی حلب برای مقابله با حمله گروه‌ها و "هیئت تحریر الشام" هستند. تهران ممکن است از "نبرد حلب" به‌عنوان فرصتی برای تأکید بر اهمیت حضور نظامی خود در سوریه استفاده کند.
5. اسرائیل: اسرائیل در تاریخ 9 نوامبر 2024 مواضع ایران و حزب‌الله را در حومه ادلب بمباران کرد که نخستین بمباران از این نوع از زمان آغاز جنگ در سوریه بود. در سال‌های اخیر، اسرائیل صدها حمله هوایی به مواضع ایران و حزب‌الله در سراسر سوریه انجام داده است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل پس از توافق آتش‌بس با لبنان اعلام کرد: "اسد باید بداند که در حال بازی با آتش است." تل‌آویو از دمشق خواسته است که از عبور سلاح‌ها به حزب‌الله جلوگیری کند.
6. دمشق: ارتش سوریه برای تقویت استحکامات حلب اعزام شده است. گفته می‌شود که حدود 50 هزار نفر از نیروهای ارتش وارد شده‌اند. منابع حامی دمشق می‌گویند که ارتش از این حمله به‌عنوان بهانه‌ای برای شروع یک حمله گسترده با پشتیبانی هوایی برای بازپس‌گیری شهر و پیشروی به عمق مناطق مخالف در شمال غرب سوریه استفاده خواهد کرد.
رامی عبدالرحمن، مدیر "دیده بان حقوق بشر سوریه" گفت که ارتش سوریه هیچ‌گاه برای این حمله آماده نبوده است.
او از حملات شدیدی که ارتش سوریه با وجود پشتیبانی هوایی روسیه متحمل می‌شود، ابراز تعجب کرد.
سؤالات زیادی در دمشق درباره دلایل عدم دفاع از حلب مطرح شده است. منابع حامی دمشق گفته‌اند که "این شبیه تسلیم دومین شهر بزرگ کشور است."
7. نیروهای دموکراتیک سوریه (ائتلاف کردها): مقامات نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) نگرانی خود را از بازگشت ترامپ ابراز کرده‌اند، زیرا در پایان سال 2019، وی برخی از نیروهای خود را از مناطق تحت کنترل SDF خارج کرده بود که منجر به حمله نیروهای طرفدار ترکیه به این مناطق شد. آن‌ها از تکرار سناریوی مشابه میان ترامپ و اردوغان هراس دارند. نشانه‌هایی از عقب‌نشینی نیروهای SDF از محله‌های شبهاء و شیخ مقصود در قلب حلب دیده شده است. همچنین گزارش‌هایی مبنی بر پیشروی نیروهای SDF در نبل و الزهراء، مناطقی که تحت کنترل شبه‌نظامیان نزدیک به ایران است، وجود دارد.
مواضع روشنی از سوی رهبری SDF منتشر نشده است، اما آن‌ها تخاصم شدیدی با "هیئت تحریر الشام" و ترکیه دارند. لازم به ذکر است که گروه‌های مسلح ترکیه مناطق تحت کنترل SDF در حومه حلب را محاصره کرده‌اند و SDF نگران عملیات نظامی ترکیه در شرق فرات است.
بی‌تردید، حمله به حلب به‌ویژه در زمان‌بندی و سرعت پیشروی آن غافلگیرکننده بود، و عقب‌نشینی نیروهای دولتی سوریه نیز مشکوک به نظر می‌رسد. بدون شک، دمشق با کمک روسیه و ایران تلاش خواهد کرد تا این شهر را بازپس گیرد، اما هزینه‌های انسانی این عملیات احتمالاً بسیار سنگین خواهد بود.
آیا خطوط تماس در سوریه دوباره به وضعیت پیش از 28 نوامبر بازخواهند گشت و آتش‌بس میان پوتین و اردوغان ایجاد خواهد شد؟ یا اینکه سوریه به واقعیت نظامی جدیدی در پی تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد رسید؟