چاپ

پیام سپاهان - مهر / کتاب «هویت فرهنگی در گفتارهای شاهنامه فردوسی» به قلم اشرف سراج به‌تازگی توسط انتشارات بنیاد ایران‌شناسی چاپ و منتشر شده است.
تمرکز اصلی این کتاب پژوهشی بر مسائل فرهنگی نهفته در گفتارهای شاهنامه است. شناسایی جامعه از طریق زبان، یکی از حوزه‌های مطالعاتی مهم دانسته می‌شود که نویسنده در این کتاب به آن توجه کرده است. این کتاب با مطالعه و تحلیل گفتارهای شاهنامه، به لایه‌های فرهنگی نهفته در آن نقبی زده و برخی از ویژگی‌های فرهنگی ایرانی را از خلال آنها بازشناسی کرده است.
کتاب هویت فرهنگی در گفتارهای شاهنامه فردوسی، در 3 فصل تنظیم شده است؛ فصل نخست این کتاب با عنوان «جایگاه زبان در مطالعات فرهنگی» به این موضوع می‌پردازد که زبان‌ها، حاوی دانش فرهنگی و اجتماعی جوامع هستند و ادبیات که ابزار اصلی آن زبان است، بستری مناسب برای انتقال میراث فرهنگی به نسل‌های دیگر است. متون ادبی با بازنمایی تاریخ، ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی کمک ارزنده‌ای به شناسایی هویت فرهنگی و اجتماعی ملت‌ها می‌کنند و مطالعه و تحلیل آنها نه‌تنها برای درک بهتر فرهنگ‌های مختلف، بلکه برای حفظ و تقویت هویت فرهنگی جوامع اهمیت دارد. این فصل نشان می‌دهد شاهنامه فردوسی به‌عنوان یکی از ارزشمندترین آثار ادبی زبان فارسی، چگونه نقش مهم خود را در پایداری زبان و فرهنگ ایرانی ایفا نموده است. شاهنامه شامل داستان‌های متعددی است که گفتارها از اجزای مهم آن به‌شمار می‌آیند. فردوسی به گفتارها توجهی ویژه داشته و آنها را از زبان شخصیت‌های داستان‌ها بیان کرده است. اغلبِ شخصیت‌های شاهنامه ضمن داشتن ویژگی‌های شخصیتی منحصربه‌فرد، جایگاه اجتماعی متفاوتی دارند که در گفتارشان بازنمایی می‌شود. فردوسی با استفاده از گفتارها، تمایلات خودآگاه و ناخودآگاه شخصیت‌ها را نیز معرفی کرده است. آنچه در گفتارهای شاهنامه اهمیت زیادی دارد، چگونگی بیان تمایلات شخصیت‌ها، با توجه به موقعیت فرهنگی و اجتماعی یا بافت موقعیت است که نویسنده این کتاب، بدان‌ها توجه نموده است. عناوین فرعی این فصل عبارت‌اند از: «هویت فرهنگی و زبان»، «زبان‌شناسی و مطالعات فرهنگی»، «متن ادبی و هویت فرهنگی»، و «هویت فرهنگی ایران در گفتارهای شاهنامه فردوسی».
در فصل دوم کتاب، با عنوان «ساختار و چینش متن گفتارها در شاهنامه فردوسی»، هفت موضوع‌گفتار از شاهنامه انتخاب و با تلفیقی از چند روش زبان‌شناختی تلاش شده است، ساختار زبانی و چینش متن آنها باتوجه‌به بافت موقعیت بررسی و شگردهای فردوسی در بازنمایی مسائل فرهنگی در سطح زبان، شناسایی شود و روش‌های خاص او برای نفوذ در مخاطب معرفی گردد. داده‌های به‌دست‌آمده در این فصل، افزون‌بر طرح نکاتی تازه در بلاغت شاهنامه، اطلاعات فرهنگی و اجتماعی متعددی را نمایان کرده که از لایه‌های پنهان متن به‌دست آمده است. عناوین فرعی این فصل عبارت‌اند از: «شاهنامه فردوسی»، «گفتار به‌مثابه سازه‌ای فرهنگی در شاهنامه فردوسی»، «چینش و انسجام متن انواع گفتار در شاهنامه فردوسی، شامل: درخواست، پوزش‌خواهی، زنهارخواهی، رایزنی، مرثیه‌سرایی، خطابه پادشاهان، و خودگویی».
در فصل سوم و پایانی کتاب، با عنوان «سازه‌های زبانی فرهنگی در گفتارهای شاهنامه فردوسی»، داده‌ها از زوایای مختلف تحلیل و مطالعه شده و یافته‌های نهایی پژوهش عرضه شده است. عناوین فرعی این فصل عبارت‌اند از: «الگوی چینش متنی و انسجام در هفت گفتار شاهنامه فردوسی»، «چینش متن و ژانر»، «رابطه چینش متن و عوامل انسجام با هویت فردی- فرهنگی، شامل: چینش متن و اقناع مخاطب، چینش متن و شخصیت‌شناسی، عوامل انسجام و اقناع مخاطب، عوامل انسجام و شخصیت‌شناسی، و خودگویی و شخصیت‌شناسی». در بخش پیوست کتاب جدول‌هایی مرتبط با گفتارها و نیز واژه‌نامه‌های فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی قرار داده شده است.
این‌کتاب با 160 صفحه منتشر شده است.