چاپ

پیام سپاهان - خراسان / «آدم فضایی فارسی زبان!» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم محمد بهبودی‌نیا است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
از راه که رسید، طبق روال همیشه، پرسیدیم: «چه خبر؟» گفت: «امروز تصدانه‌های نمایشگر خانگی‌مان خراب شده بود و نتوانستم خبرهای گرایه‌شده را ببینم.»بعد پُقی زد زیر خنده و گفت: «تعجب نکنید، من آدم فضایی نیستم.» بعد توضیحاتی داد و متوجه شدیم که اعضای «واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی» در شاهکاری محیرالعقول، یک واژه جایگزین دیگر را به کلمات عجیب و غریب قبلی‌شان اضافه کرده‌اند.ظاهراً معاون واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در یکی از بخش‌های خبری صداوسیما، در تشریح دلایل واژه‌گزینی جدیدشان که همان تصدانه است، گفته بود: «واژه پیکسل در حوزه‌هایی از جمله در تلفن‌های همراه یا صداوسیما و تصویر، به کار می‌رود. پیکسل خلاصه لفظ «پیکچر المنت» است که ما برای «پیکچر المنت»، واژه «تصویر دانه» را در نظر گرفتیم و برای پیکسل که یک واژه خلاصه شده است، تصدانه را در مقابل پیکسل به تصویب رساندیم.»کمتر از یک ماه پیش هم این واحد فرهنگستان، واژه «گرایه» را به جای کلمه انگلیسی «ترند» جایگزین کرد که واژه‌ای غریب و دور از ذهن به نظر می‌رسد.از نظر کارشناسان زبان و ادبیات فارسی، برای معادل‌سازی یک واژه به جای واژه دیگر، نکات زیادی باید مورد توجه قرار گیرد که یکی از آن ها احتمال بالای جایگزینی آن واژه به جای واژه وارداتی است. نکته بعد هم قابل فهم بودن این واژه است. به این معنی که برای فهماندن معنی آن واژه به جامعه هدف، هم‌زمان با به زبان آوردن آن واژه، معنی به ذهن مخاطب برسد نه این که معاون واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بعد از هر معادل‌سازی، بیاید و چند دقیقه تشریح کند که چون «پیکسل» یک کلمه انگلیسی و خلاصه شده «پیکچر المنت» است و ما «تصویر دانه» را برای آن انتخاب کردیم، پس برای «پیکسل» هم که خلاصه شده این کلمه است، «تصدانه» را که خلاصه شده «تصویر دانه» است، جایگزین می‌کنیم.سوال اساسی از واحد «واژه‌گزینی» فرهنگستان زبان و ادب فارسی این است که این قبیل واژه‌گزینی‌ها آیا کمکی به پاسداشت زبان فارسی خواهد کرد؟ چند درصد از تحصیل‌کردگان رشته ادبیات حاضرند از تصدانه و گرایه و... که در همین یک ماه اخیر مصوب شده، استفاده کنند؟ بی‌تردید، تعداد زیادی از ما بنا به هزار و یک دلیل از این واژه‌ها استفاده نمی‌کنند، چه برسد به آیندگان. بیایید کمی با خودمان رو راست باشیم. آیندگانی که قرار است یک متن را بخوانند، «تصویر دانه» را که ترکیبی از یک کلمه عربی (تصویر) و یک کلمه فارسی (دانه) است، از ما به عنوان کلمه‌ای فارسی می‌پذیرند؟ (بگذریم از این که کلمه تصویر امروز پذیرفته شده است). بی‌تردید، اگر «تصویر دانه» را بپذیرند، «تصدانه» را به راحتی پس می‌زنند. پس بهتر است به جای صرف هزینه در بخش واژه گزینی، فکر اساسی‌تری کنیم.فرهنگستان زبان و ادب فارسی که از سال‌ها پیش تاکنون تلاش کرده تا زبان فارسی را از یورش لغات بیگانه نجات دهد و تا امروز واژه‌های جایگزین مناسبی هم وارد زبان فارسی کرده، گاهی اوقات اقداماتی انجام می‌دهد که انسان را به شگفتی وا می‌دارد.یکی از این کارها، واژه‌گزینی‌های عجیب و غریب است که گویی از روی کره ماه آمده‌اند. در هر صورت، این واژه‌گزینی‌های عجیب و غریب، نه تنها به زبان فارسی کمک نمی‌کنند بلکه باعث می‌شوند که ما به عنوان یک ملت، از به کار بردن بسیاری از کلمات دچار دلزدگی شویم و شیرینی قند فارسی در کاممان رو به تلخی برود و به جای افتخار به این زبان، به تمسخر آن رو بیاوریم. بهتر است گاهی اوقات کوتاه بیاییم و به جای شتاب زدگی در انتخاب برخی کلمات معادل، صبورتر باشیم. شکی نیست که با این جایگزینی‌ها، به جای زنده و پویا شدن زبان فارسی، این زبان را به شیری بی‌یال و دم و شکم تبدیل می‌کنیم. خلاصه این که، کاری نکنید که وقتی این کلمات را به کار می‌بریم، فکر کنند فارسی‌زبان‌هایی هستیم که از کره ماه آمده‌ایم.