fiogf49gjkf0d
محسن رناني، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان در خانه فيزيک با بيان اينکه گفت‌وگوي ميان رشته‌اي يکي از ضرورت‌هاي جامعه است، اظهار کرد: در ايران ظاهراً در قلمرو علم حضور داريم، اما اين حضور نقطه‌اي است و حضور خطي نداريم، يعني در يک پژوهش ويژه با رشد رو به رو بوده‌ايم ولي
به طور کلي در همه علوم نتوانستيم به طور يکسان رشد کنيم. پس پيشرفت نقطه‌اي داريم نه خطي.
وي افزود: حداقل در علم اقتصاد 20 تا 30 سال از قلمرو علم امروز جهان عقب هستيم. گرچه مقالات سال 2015 را مي‌خوانيم و پايان‌نامه‌هايي بر اساس آخرين مطالعات اقتصادي مي‌نويسيم اما قالب و رفتارهايي که داريم متعلق به 20 سال قبل است.
عضو هيئت علمي گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان ادامه داد: رفتار اقتصادي ما از مد افتاده است. يک متدولوژي در برهه‌اي از تاريخ برجسته مي‌شود و در زماني ديگر از مد مي‌افتد. اکنون وضعيت ما اين است که از متدولوژي‌هاي از مد افتاده استفاده مي‌کنيم.
رناني با اشاره به بحث بومي‌سازي در علوم، اضافه کرد: بومي‌سازي بيشتر در علوم اجتماعي و کمتردر علوم طبيعي مطرح است. البته بحث بومي‌سازي مهم است و بايد به آن توجه کرد، چراکه بومي‌سازي يعني ترکيب واقعيت‌هاي موجود با علم سرحدي.
وي تصريح کرد: علم در زمانه حاضر تبديل به ايدئولوژي شده است. همه ما با اين ايدئولوژي به دنبال علم مي‌رويم که خوب است و هيچ‌کس سوال نمي‌پرسد که آيا ممکن است علم بد نيز باشد؟
عضو هيئت علمي گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان با اشاره به تغيير روش‌هاي علوم در سرتاسر تاريخ، خاطرنشان کرد: با معيار امروز متدولوژي مي‌گوييم که حرف گاليله درست نبوده يا مطابق علم روز خودش بوده است. البته هنوز نمي‌دانيم که حرف گاليله درست است يا نه، اما فرض قوي داريم که با توجه به قوانين جديد علمي و روش‌هاي کارآمدتر حرف گاليله تا حد بسياري اشتباه بوده است.
وي افزود: هنوز روشي نداريم که روش‌هايي که در حال کار با آن‌ها هستيم را بررسي کند و بگويد درست هستند يا غلط. هيچ يقيني وجود ندارد که اکنون داريم درست عمل مي‌کنيم يا غلط. بلکه بر اساس تجارب گذشتگان خود که از اين روش‌ها استفاده کردند و نتيجه گرفتند رفتار مي‌کنيم.
عضو هيئت علمي گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان ادامه داد: بطلميوس يک تئوري در مورد جهان داد که سه هزار سال بر اساس آن کشتي‌ها سفر کردند و به مقصد رسيدند، اما امروز مي‌گوييم که آن تئوري اشتباه است.
رناني با بيان اينکه هنوز رشد چنداني در علم انجام نگرفته است، اظهار کرد: هنوز خيلي رشد نکرده‌ايم و تنها توانسته‌ايم به اندازه 400 کيلومتر از سطح زمين به فضا سفر کنيم.
وي اضافه کرد: علم با ايدئولوژي فاصله کمي پيدا کرده است، يعني تنها به علم باور داريم. اين همان کاري است که وقتي با يک ايدئولوژي رو به رو مي‌شويم انجام مي‌دهيم و فقط به آن باور مي‌آوريم. زماني که هيچ دليل يقيني براي اعتقاد به يک چيز وجود نداشته باشد و به آن اعتقاد پيدا کنيم، مي‌شود ايدئولوژي و امروز بدون اينکه يقين از روش علمي داشته باشيم از آن استفاده مي‌کنيم.
عضو هيئت علمي گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان گفت: در ايران علم تبديل به ايدئولوژي شده است و در هر دانشکده تنها نحله‌اي از افراد به استخدام و کار در مي‌آيند. به عنوان نمونه به هر دانشکده اقتصادي که نگاه کنيد مي‌بينيد تنها گروه و نحله خاص اقتصادي در آن استخدام و مشغول به کار شده‌اند و اين مسئله خطرناکي است.
رناني با بيان اينکه علم يک سيستم اجتماعي زنده است، افزود: علم سيستمي است که عناصرش در درجه اول ،عالمان هستند و در درجه دوم محفوظات عالمان است.اين محفوظات شامل مجموعه‌اي از تئوري‌ها، روش‌ها و باورهاست که دست به دست هم داده‌اند و در حيات اجتماعي جاري است.
وي با تأکيد بر اينکه علم هنگامي که از جريان افتاد علم نيست، ادامه داد:علم يک نظام است و زير نظام‌هاي بسياري دارد. پويايي نيز مختص سيستم‌هاي زنده است و علم نيز يک جريان زنده است پس بايد پويايي داشته باشد.
عضو هيئت علمي گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان اضافه کرد: اگر علم را به عنوان سيستمي پويا بدانيم ديگر نمي‌توانيم علم را در کتاب خواندن خلاصه کنيم، زيرا اگر علم وارد زندگي نشود، ديگر علم نيست.
رناني با بيان اينکه هدف علم تسهيل زندگي انسان‌ها در درون و بيرون است، اظهار کرد: علم جايگاه انسان را در عالم روشن مي‌کند. علم يک ابزار است و تا زماني که مفيد است داراي تقدس نيز هست، اما اگر خسارت به بار آورد ديگر تقدس ندارد.
وي با سطح‌بندي علم به سه قلمروي سرحدي، فناوري و زيستي، تصريح کرد: در قلمرو سرحدي مرزهاي علوم را به جلو مي‌بريم و در آن علم پيشرفت مي‌کنيم و در قلمرو فناوري، تئوري‌هاي مرزي را کاربردي و تبديل به ابزارهاي مفيد مي‌کنيم.
عضو هيئت علمي گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان گفت: متأسفانه در ايران هزاران پايان‌نامه در اقتصاد دفاع مي‌شود، اما هيچ‌کدام نمي‌تواند به کار ما بيايد و اقتصاد کشور را بهبود دهد، زيرا همه پايان‌نامه‌ها به قلمروي سرحدي تعلق دارند.
رناني با اشاره به قلمرو زيستي افزود: قلمرو زيستي سطحي است که علم در ميان عموم مردم رواج پيدا مي‌کند و همه با علم و آگاهي نسبت به اشيا رفتار علمي دارند.
وي با تأکيد بر قلمروهاي دوم و سوم، ادامه داد: ما بايد به قلمرو دوم و سوم اهميت دهيم و خيلي نگران قلمرو سرحدي نباشيم. علم پيشرفت خود را مي‌کند اما آنچه مهم است کاربردي شدن آن و فايده داشتن براي کشور است.
عضو هيئت علمي گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان اضافه کرد: البته بايد در برخي دانشگاه‌هاي مادر به قلمرو سرحدي هم اهميت داده شود و بر روي آن کار شود اما در ساير دانشگاه‌ها بايد بر روي قلمرو فناوري و زيستي تأکيد شود نه اينکه همه دکتري تحويل جامعه دهند.
رناني با بيان اينکه علوم گوناگون نگاه‌هاي متفاوتي نسبت به پديده‌ها دارند، تصريح کرد: تفاوت علوم در روش‌هاي آن‌هاست و با هر علم به يک نوع نگاه در جهان مي‌رسيم.
وي با بيان اينکه هر کس در يک علم عميق‌تر شود مي‌تواند علوم ديگر را نيز بهتر درک کند، خاطرنشان کرد: هميشه اين سوال مطرح است که علم بايد تخصصي باشد يا ترکيبي؟ تا زماني که يک علم بالغ نشده است بايد تخصصي باشد و زماني که به بلوغ رسيد و افرادي در آن پيدا شدند که به گونه‌اي عميق در آن وارد شدند، مي‌تواند تخصصي شود.
عضو هيئت علمي گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان با اشاره به تعريف علم اقتصاد، گفت: اقتصاد مي‌خواهد رابطه ميان امکانات و نيازها را به طور دقيق مشخص سازد. اگر اقتصاد بخوانيد ياد مي‌گيريد که به همه‌چيز نگاه اقتصادي داشته باشيد و به گونه‌اي عمل مي‌کنيد که کمترين استهلاک براي شما باشد.
رناني با بيان اينکه اقتصاد در علوم انساني فربه‌ترين علم است، افزود: اقتصاد از همه علوم انساني و علوم طبيعي استفاده مي‌کند و به عنوان نمونه از رياضي، روانشناسي و جامعه‌شناسي به دفعات استفاده کرده است.
وي ادامه داد: يکي از مشکلات بعد از جنگ تحميلي اين بود که افرادي اقتصاد کشور را برنامه ريزي کرده بودند که در رشته‌هاي مهندسي تحصيل کرده بودند. اين مهندسان که براي اقتصاد برنامه ريزي مي‌کردند، اقتصاد را همچون علوم رياضي و فيزيک مي‌پنداشتند و زماني براي مطالعه تاريخ، جامعه‌شناسي و روانشناسي نداشتند تا برنامه ريزي متناسب را انجام دهند.
عضو هيئت علمي گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان تصريح کرد: از دهه 90 ميلادي اقتصاددانان از روش‌هاي فيزيکي هم استفاده کردند که البته بايد گفت فيزيکدانان به سمت اقتصاد رفتند تا ببينند همان قواعد فيزيکي را مي‌شود در اقتصاد نيز پياده کرد يا نه.
رناني در پاسخ به پرسش مشهور علم بهتر است يا ثروت، خاطرنشان کرد: علم اگر در سطح ذهن باقي بماند ثروت مي‌شود، اما اگر در رفتار ما بيايد و قلب ما را فرا بگيرد و صلح با هستي را پديد آورد، علم بهتر است.