بزرگنمايي:

پیام سپاهان - کشاورزان اصفهانی که به‌طور قانونی حقابه‌ای برای استفاده از آب زاینده‌رود دارند، با توجه به انتقال آب به یزد و مشکلات موجود در تامین منابع آبی خود، اعتراضات شدیدی در این زمینه داشتند، این اعتراضات به‌ویژه با تأکید بر اینکه انتقال آب به یزد نه‌تنها قانونی نیست، بلکه نیازهای اصلی کشاورزان اصفهانی را نادیده گرفته، ادامه پیدا کرد؛ در همین راستا و با ادامه اعتراض کشاورزان، تعدادی از مطالبه‌گران در 10 فروردین با تراکندن لوله انتقالی زاینده‌رود به یزد و آتش زدن ایستگاه‌های پمپاژ شماره سه و چهار خط انتقال، موجب قطعی دو روزه آب استان یزد شدند.
واکنش مسئولان به اعتراض کشاورزان
اکبر صالحی، معاون امنیتی استاندار اصفهان، در واکنش به این اتفاق و طی بیاناتی در پی تعرض افرادی به دو ایستگاه پمپاژ انتقال آب به استان یزد اظهار کرد: «با وجود شرایط سخت و خطیر کشاورزان شرق استان و شهر ورزنه، تعدی عده‌ای معدود به اموال بیت‌المال و پای نهادن بر مرزهای قانونی نه‌تنها راهگشا نیست، بلکه برپیچیدگی‌های حل مسئله افزوده و زمینه را برای سوءاستفاده عناصر فرصت‌طلب و بیگانگان فراهم می‌آورد.»
وی افزود: «همه تدابیر و دستورات لازم برای تامین فوری امنیت خط انتقال و آغاز سریع مراحل تعمیرات صادر شده و امید است در سایه درایت تدبیر و صبر، شاهد حل مسائل و مشکلات کشاورزان عزیز از مسیرهای قانونی باشیم.»
واکنش مسئولان استان یزد
با اوج گرفتن تنش‌ها و محقق نشدن وعده مسئولان برای بازگشایی زاینده‌رود، صحبت‌هایی در زمینه پایان قرارداد انتقال آب به یزد و استفاده‌های صنعتی و کشاورزی به غیر از شرب، موجب شد برخی مسئولان استان یزد واکنش‌هایی درباره آن داشته باشند.
یکی از این مسئولان جواد محجوبی، مدیرعامل شرکت منطقه‌ای استان یزد بود که در این‌باره اظهار کرد: «ادعای مشروط بودن انتقال آب به یزد و پایان قرارداد انتقال آب در 1400، نادرست و ناشی از نبود آگاهی عده‌ای است. طبق مصوبه، 98 میلیون مترمکعب آب به یزد تخصیص پیدا کرده که 78 میلیون مترمکعب برای شرب و 20 میلیون مترمکعب برای صنعت است، اما تاکنون به‌طورمتوسط 56 میلیون مترمکعب آب به یزد رسیده و سهم صنعت از این آب ناچیز بوده که به دلیل کمبود آب شرب در استان این سهمیه نیز از سال‌ها قبل قطع و بسیاری از آنها با آب دریا و نامتعارف مثل آب چاه و... که غیرقابل آشامیدن است، جایگزین شده است.»
وی افزود: «ادعای مصرف بالای آب توسط یزد با توجه به جمعیت آن، مصداق ظلم و بی‌عدالتی است. با توجه به وابستگی 9 شهرستان از 12 شهرستان استان یزد به آب انتقالی و محدودیت منابع آبی داخلی، استان یزد تنها قادر به تامین یک‌چهارم نیاز آبی خود است. حتی با جمع‌آوری تمام منابع آب قابل شرب استان، تنها 30 میلیون مترمکعب آب تامین می‌شود، در حالی که 50 میلیون مترمکعب آب برای شرب یزد مصرف می‌شود و این آب با آب انتقالی مخلوط می‌شود.»
محجوبی با بیان اینکه هیچ قطره‌ای از آب انتقالی از کوهرنگ در صنعت و کشاورزی مصرف نمی‌شود، گفت: «در تمام این سال‌ها یک قطره آب انتقالی در کشاورزی صرف نشده است، یک گلخانه را نشان بدهند، ما با لودر آن را تخریب می‌کنیم. اقدامات خوبی برای تامین آب صنعت درسال‌های گذشته در استان انجام شده و یزد برای تامین آب صنعت خود از منابع آب غیرشرب و چاه‌های حفر شده استفاده می‌کند.»
پیگیری‌های رئیس‌جمهور و امید به حل بحران
با ادامه‌دار شدن کشمکش‌ها، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در تماس‌های جداگانه با وزرای جهادکشاورزی، کشور و نیرو در جریان آخرین اقدامات انجام شده در حوزه آبی اصفهان قرار گرفت و راهنمایی‌های لازم را برای رفع این چالش و مسئله ملی انجام داد. پزشکیان با تأکید بر ضرورت توجه به مدیریت مصرف آب و ضرورت همراهی مردم و مسئولان محلی در مدیریت حوزه آبی، خواستار جدیت در انجام امور شد.
پس از پیگیری‌های رئیس‌جمهور، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور نیز برای حل مسائل و پیگیری مطالبات کشاورزان دو استان، در جلسه‌ای درخصوص آب سه استان اصفهان، یزد و چهارمحال‌وبختیاری که وزرای نیرو و جهادکشاورزی، سخنگوی دولت، استانداران اصفهان، یزد و چهارمحال‌وبختیاری و مسئولان نهادهای امر حضور داشتند، با اشاره به برخی تخریب‌ها به اموال عمومی در روزهای گذشته اظهار کرد: «تامین آب، حق مردم است و خسارات ناشی از خشکسالی به کشاورزان منطقه پرداخت و جبران می‌شود، اما هرگونه ضربه زدن به اموال بیت‌المال به هیچ عنوان قابل‌قبول نیست.»
وی افزود: «بحران واقعی آب نه‌تنها استان، بلکه بخش‌هایی از کشور را دربرگرفته، اما هدف دولت حل مسئله و تبیین مسائل با مردم است و اطمینان می‌دهیم که با تصمیمات اتخاذشده در شورای‌عالی آب و پیگیری و اجرای طرح جامع آب، این بحران قدیمی در دولت وفاق ملی حل می‌شود و سامان می‌یابد، همان‌گونه که دولت درباره حل ناترازی برق، اقدامات خوب و ارزشمندی را برنامه‌ریزی کرده و این اقدامات عملیاتی می‌شود.»
بازگشایی زاینده‌رود و امید به آینده
در نهایت، پس از روزها کشمکش و مذاکرات، مهدی جمالی‌نژاد، استاندار اصفهان، در جلسه کمیته تخصصی کارگروه سازگاری با کم‌آبی استان اصفهان خبر از بازگشایی زاینده‌رود برای کشت غلات کشاورزان داد و در ادامه این نشست تأکید کرد: «سهم صنایع از آب بازگشایی‌شده صفر است.»
وی در ادامه صحبت‌های خود افزود: «پروژه انتقال آب دریا برای تامین نیاز صنایع با سرعت در حال انجام بوده و طی هفته‌های آینده خبرهای خوبی مبنی‌بر اتمام آن و جدا شدن سهم صنایع از زاینده‌رود خواهیم شنید؛ هیچ‌کدام از صنایع استان هیچ سهمی از آب بازگشایی‌شده نداشته و این آب تنها به کشت غلات کشاورزان اختصاص پیدا خواهد کرد.»
استاندار اصفهان همچنین بیان کرد: «نباید اجازه دهیم که در پی این بازگشایی، آب به برخی نقاط نرسیده و مشکلاتی بین بالادست و پایین‌دست ایجاد شود، بلکه باید با نظارت مستمر از رسیدن آب به مقصد نهایی اطمینان حاصل کنیم؛ در این زمینه از ظرفیت صنف کشاورزان و میراب‌داران خدوم استفاده کرده و اجازه نمی‌دهیم انتظار کشاورزان ما با نرسیدن آب مواجه شوند.»
با بازگشایی زاینده‌رود در 13 فروردین و جاری شدن آب در بستر خشک رودخانه، به‌نظر می‌رسد گام‌هایی برای حل این بحران بزرگ برداشته شده، اما همچنان نگرانی‌ها درباره آینده منابع آبی و مدیریت درست این منابع ادامه دارد، چراکه تنها مسئله بحران آب در حوضه زاینده‌رود، کمبود آب نیست. فرونشست زمین در این منطقه یکی از مسائل جدی است که در این سال‌ها مردم شهرهای گوناگون با آن روبه‌رو شده‌اند.
آب انتقالی به یزد برای کشاورزی و صنعت نیز استفاده می‌شود؟
مهدی طغیانی، نماینده مردم اصفهان و نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس درباره نحوه مصرف آب انتقالی به استان هم‌جوار، به ایسنا گفت: به گفته مسئولان استان یزد، آب انتقالی از اصفهان به یزد مصرف شرب دارد، اما بر این باوریم که این آب برای صنعت و کشاورزی هم استفاده می‌شود.
وی درباره نکته حائز اهمیت این موضوع افزود: جز اظهارات مسئولان آبفا و آب منطقه‌ای یزد هیچ شفافیت و منبع مستقلی که این اطلاعات را به شکل موازی منتشر کند وجود ندارد، در حقیقت تنها افرادی چون معاون وزیر کشور یا مسئولان دیگر در قالب بازدیدهای رسمی اعلام‌نظر می‌کنند، اما اطلاعات دقیق کارشناسی و فنی در این زمینه در دسترس نیست.
نماینده مردم اصفهان ادامه می‌دهد: از جمله مستندات موجود افتتاح برخی شهرک‌های صنعتی است که به‌طور صریح اعلام شده که انتقال آب از زاینده‌رود به این شهرک‌ها انجام شده اما درباره اطلاعاتی که از سوی آب‌وفاضلاب و آب منطقه‌ای یزد منتشر می‌شود، تا زمانی که بررسی‌های فنی و تخصصی انجام نشود، نمی‌توان به این گفته‌ها اعتماد کرد، همچنین در خصوص نظارت بر نحوه مصرف و میزان برداشت آب، اطلاعات دقیقی در دسترس نیست.
طغیانی ادامه داد: تا زمانی که بررسی فنی و تخصصی در این زمینه و بر میزان برداشت به‌وسیله استان یزد نداشته باشیم، مدیریت یکپارچه زاینده‌رود نیز همچنان اطلاعات دقیقی ندارد. در واقع، یزد در برخی نقاط همچون چم‌آسمان تأسیسات برداشت آب ایجاد کرده و در زمینه آب انتقالی نیز شفافیتی وجود ندارد.
وی درباره عملکرد دولت و وزارت نیرو درباره حل این چالش گفت: دولت و وزارت نیرو در این زمینه به‌طور عملی منفعل بوده و به جای حل اصولی و قانونی مسائل، تنها سعی در مدیریت مقطعی و کوتاه‌مدت آن دارند و چنین مسائلی را به آینده موکول می‌کنند.
نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: رویکرد بی‌عملی در تمامی دولت‌ها ادامه داشته و هیچ‌گاه مسائل به‌طور جدی و اصولی مدیریت نشده‌اند و تنها زمان خریداری می‌شود که این امر موجب پیچیده‌تر شدن مسائل شده است.
طغیانی درباره خواسته و مطالبات کشاورزان از مسئولان بیان می‌کند: مهم‌ترین خواسته و مطالبه کشاورزان و مردم اصفهان احیای زاینده‌رود است، البته این مشکل تنها مربوط به استان یزد نمی‌شود، بلکه این استان تنها بخشی از مسئله است و بخش بزرگ‌تر مسئله مربوط به برداشت‌های غیرمجاز بالادست زاینده‌رود در استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری است. وی اظهار کرد: در این دو استان، برداشت‌های غیرمجاز به اشکال مختلف، اعم از پمپاژ، چاه‌های حریمی، سر دهنه‌ها و مادی‌های سنتی و غیرسنتی، ادامه دارد که این موضوع خود موجب پیچیده‌تر شدن وضعیت شده است.
زاینده‌رود همچون دریاچه ارومیه روی میز مسئولان باشد
نماینده مردم اصفهان همچنین گفت: خواسته کشاورزان این است که مسئله زاینده‌رود همچون دریاچه ارومیه روی میز مسئولان قرار گیرد و برای حل آن پیگیری‌های جدی انجام شود. واقعیت امر این است که جز چند طرح مانند طرح ماندگان و انتقال آب دریا برای صنایع، هیچ اقدام جدی و کافی انجام نشده است و این‌گونه طرح‌ها بیشتر به‌عنوان مسکن برای مدیریت بحران مطرح هستند و تأثیرات اساسی در حل مشکل ندارند.
وی بیان کرد: خشکی زاینده‌رود، آثار منفی بسیاری بر کشاورزی و اقتصاد منطقه گذاشته و در بخش کشاورزی شرق اصفهان، آسیب‌های زیادی وارد کرده است، در زمینه فرونشست زمین، آثار تخریبی به وضوح در گستره وسیعی از شهر اصفهان و اطراف آن مشاهده می‌شود که به‌وسیله سازمان زمین‌شناسی این مسئله مستند و نقشه‌برداری‌های لازم انجام شده است.
نماینده مردم اصفهان درباره انتقال آب از دریای عمان نیز گفت: بخشی از لوله‌گذاری آن تا سیرجان انجام شده، امکان انتقال آب از خط دریا را فراهم کرده، اما درحال‌حاضر اختلافات زیادی بر سر نرخ آب تحویلی و نحوه فروش آن به خط اصفهان (به‌دلیل موضوع آب‌شیرین‌کن‌ها) وجود دارد. انتقال آب از سیرجان به اصفهان که به‌وسیله یک شرکت به‌صورت خط مستقل عمل می‌کند، در حال اجراست، اما درحال‌حاضر این پروژه با کندی پیش می‌رود.