پیام سپاهان - اصفهان را به گنبدهای فیروزه‌ای و زاینده‌رودش می‌شناسند، اما درختان کهنسال، قلب سبز این شهر هستند؛ اگر این درختان نباشند، آیا باز هم می‌توانیم آن را نصف جهان بنامیم؟
به گزارش خبرگزاری ایمنا، اصفهان شهر نصف جهان با تاریخ پرشکوه خود همواره یکی از نمادهای تمدن و فرهنگ ایرانی بوده است و این شهر نه‌تنها در معماری و هنر، بلکه در حوزه طبیعت نیز گوهری درخشان در دل ایران‌زمین به شمار می‌آید.
از میان همه زیبایی‌های طبیعی اصفهان، درختان کهنسال آن جایگاه ویژه‌ای دارند؛ این درختان نه‌تنها یادگاری از گذشته‌های دور، بلکه سرمایه‌ای ارزشمند برای نسل‌های آینده‌اند.
درختان کهنسال اصفهان قرن‌ها است که در کنار زاینده‌رود، در باغ‌ها، خیابان‌ها و کوچه‌های قدیمی این شهر ایستاده‌اند و چنارهای بلند قامت، سپیدارهای سر به‌فلک کشیده، سروهای باشکوه و بیدهای مجنون کنار رودخانه، همگی بخشی از هویت اصفهان را شکل داده‌اند.
این درختان نه‌تنها زیبایی بصری ایجاد می‌کنند، بلکه تاریخ زنده شهر هستند و برخی از این درختان قدمتی چندصدساله دارند و شاهد فراز و نشیب‌های تاریخ از روزهای شکوه صفویان تا دوران معاصر بوده‌اند.
این درختان تنها یک عنصر زینتی در شهر نیستند؛ بلکه نقش‌های مهمی در اکوسیستم شهری ایفا می‌کنند؛ درختان کهنسال، با سایه گسترده خود، دمای محیط را کاهش داده و از شدت گرمای تابستان‌های اصفهان می‌کاهند، برگ‌های پهن و پرشمار این درختان، آلاینده‌ها را جذب کرده و هوای شهر را پاک‌تر می‌کنند، این درختان خانه‌ی پرندگان، حشرات و دیگر موجودات زنده‌اند و نقش مهمی در حفظ چرخه‌های زیستی دارند و وجود این درختان به خیابان‌ها و باغ‌های اصفهان جلوه‌ای شاعرانه بخشیده و فضای دلپذیری برای شهروندان فراهم می‌کند.
در سال‌های اخیر، درختان کهنسال اصفهان با تهدیدهای متعددی روبه‌رو شده‌اند که بقای آن‌ها را در معرض خطر قرار داده است، از این‌رو خشک‌شدن زاینده‌رود و کاهش منابع آبی، حیات این درختان را تهدید می‌کند، افزایش آلاینده‌های صنعتی و شهری، سلامت این درختان را به خطر انداخته است، توسعه بی‌برنامه شهری موجب قطع بسیاری از این درختان شده و فضاهای سبز شهری را محدود کرده و نبود مراقبت علمی و اصولی از درختان کهنسال، موجب خشکیدگی تدریجی و آسیب‌پذیری بیشتر آن‌ها شده است.
حفاظت از درختان کهنسال، یک وظیفه جمعی است که نیازمند همکاری مسئولان، مردم و نهادهای محیط زیستی است و بعضی از اقدامات مهم در این زمینه شامل احیای منابع آبی، جلوگیری از قطع غیرقانونی، افزایش آگاهی عمومی و برنامه‌ریزی شهری هوشمند می‌شود.
در این راستا، تأمین آب پایدار برای درختان، یکی از اولویت‌های اصلی در حفظ آن‌ها است، برخورد قاطع با تخریب‌کنندگان فضاهای سبز، مانع از نابودی این میراث ارزشمند خواهد شد، آشنا کردن مردم با ارزش درختان کهنسال، به مشارکت بیشتر آن‌ها در حفاظت از این منابع طبیعی منجر می‌شود و توسعه شهری باید به‌گونه‌ای باشد که همزمان با پیشرفت، از طبیعت شهر نیز محافظت شود.
با توجه به اهمیت بالای درختان کهنسال، حفاظت از آن‌ها برای نسل‌های آینده ضروری است و تهدیدات مختلفی همچون قطع درختان برای چوب، تغییرات اقلیمی و آلودگی محیط زیست می‌تواند بقای این درختان را به خطر اندازد، بنابراین بسیاری از کشورها اقداماتی از جمله ایجاد پارک‌ها و مناطق حفاظت‌شده، ایجاد قوانین محدودکننده برای قطع درختان و برنامه‌های آموزشی برای افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت این درختان برای حفاظت از درختان کهنسال انجام داده‌اند.

ضرورت اجرای قوانین سختگیرانه برای حفظ درختان شهر اصفهان احمد شریعتی، عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان با تاکید بر اهمیت نگهداری و حفاظت از درختان کهنسال و فضای سبز این شهر و با اشاره به مناطق مختلف اصفهان به‌ویژه منطقه 9، منطقه 2 و منطقه 13 به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در این مناطق، به‌ویژه در مجموعه ناژوان، انهار تاریخی همچون مادی نیاصرم و دیگر مادی‌ها وجود دارند که سال‌های طولانی مسیرهای آبیاری طبیعی شهر بوده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: کنار این انهار، درختان کهنسالی رشد کرده‌اند که از گذشته تاکنون زیبایی و طراوت خاصی به شهر بخشیده‌اند
عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان با تأکید بر اهمیت حفظ و تغذیه این درختان تصریح می‌کند: ریشه این درختان به منابع آبی وابسته است، اما برای حفظ سلامت آن‌ها نیاز به مراقبت‌های ویژه، به‌ویژه در زمینه آبیاری وجود دارد، از سوی دیگر به دلیل خشکی هوا و افزایش آلودگی، بسیاری از این درختان در معرض آسیب و نابودی قرار گرفته‌اند.
شریعتی با اشاره به راهکارهای کمیسیون ماده 7 سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان می‌گوید: ما در این کمیسیون به‌طور مستمر بر نگهداری صحیح درختان در مناطق مختلف شهر تأکید داریم.
وی اضافه می‌کند: روش‌های نوین همچون تزریق مواد مغذی به داخل بافت درختان و استفاده از کودهای ریشه‌ای در دستور کار قرار دارد، همچنین شیوه‌های بیولوژیکی جدید در حوزه گیاه‌پزشکی در حال پیگیری است تا بتوانیم از این سرمایه‌های زیست‌محیطی محافظت کنیم.
عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان ضمن ابراز نگرانی از قطع خودسرانه درختان توسط برخی شهروندان خاطرنشان می‌کند: در بعضی مناطق همچون منطقه 9 و منطقه 2 مواردی از قطع درختان گزارش شده است، شهروندان باید بدانند که این درختان نقش مهمی در حفظ محیط زیست و تعدیل دمای هوای اصفهان دارند.
شریعتی می‌گوید: تفاوت دمایی چهار تا پنج درجه‌ای میان مناطق مختلف شهر، به‌ویژه بین غرب و شرق نشان‌دهنده اثرگذاری این درختان بر شرایط اقلیمی است.
یکی از ایده‌های موفق در بعضی کشورها، شناسنامه‌دار کردن درختان است
وی با اشاره به قوانین سختگیرانه در زمینه حفاظت از درختان ادامه می‌دهد: در صورت شناسایی افراد متخلف، اقدامات قانونی لازم انجام خواهد شد؛ حتی در مواردی که درختی آسیب دیده باشد، باید گزارش آن به شهرداری منطقه اعلام شود تا کارشناسان مربوطه در سازمان پارک‌ها وضعیت درخت را بررسی کنند.
عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید می‌کند: تصمیم‌گیری درباره ایمن‌سازی، درمان یا قطع درخت نباید خودسرانه و باید بر اساس اصول علمی باشد.
شریعتی ضمن قدردانی از همکاری و هوشیاری شهروندان در گزارش تخلفات مربوط به قطع درختان می‌گوید: مردم فهیم اصفهان در صورت مشاهده چنین مواردی، آن را از طریق سامانه 137 یا مستقیماً به شهرداری مناطق اطلاع می‌دهند و با پیگیری‌های انجام‌شده، بسیاری از این تخلفات به‌سرعت متوقف شده است.
وی با اشاره به چالش‌های خشکسالی و اهمیت استفاده از روش‌های نوین برای حفظ فضای سبز اضافه می‌کند: در شرایط کم‌آبی، از فناوری‌های جدید برای بازچرخانی آب و استفاده از پساب برای آبیاری فضای سبز بهره می‌بریم و این اقدامات کمک می‌کند تا با وجود محدودیت‌های آبی، بتوانیم پوشش گیاهی شهر را حفظ کنیم.
عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح می‌کند: یکی از ایده‌های موفق در بعضی کشورها، شناسنامه‌دار کردن درختان است و این اقدام نه‌تنها به مدیریت بهتر فضای سبز کمک می‌کند، بلکه می‌تواند در جذب گردشگران نیز مؤثر باشد.
شریعتی می‌گوید: گردشگران داخلی و خارجی می‌توانند درختی را به نام خود غرس کنند و از طریق فضای مجازی روند رشد آن را دنبال کنند؛ این روش، دلبستگی بیشتری به طبیعت ایجاد کرده و انگیزه سفرهای بعدی را افزایش می‌دهد.
وی می‌افزاید: با اجرای این طرح، می‌توان اطلاعات دقیقی از تعداد درختان، وضعیت سلامت آن‌ها، زمان آبیاری، عملیات سم‌پاشی و سایر اقدامات حفاظتی در اختیار داشت؛ همان‌طور که هر انسان نیاز به شناسنامه سلامت دارد، درختان نیز به‌عنوان موجودات زنده باید چنین سیستمی داشته باشند تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.

استفاده از روش‌های نوین برای حفظ درختان کهنسال اصفهان مجتبی حق‌شناس، مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در پی افزایش دما، بحران بی‌آبی و آلودگی هوا، وضعیت درختان شهر اصفهان مطلوب نیست و کمبود منابع آبی، گرمای شدید و اختلال در فتوسنتز، روند تغذیه درختان را مختل کرده است.
وی ادامه می‌دهد: این عوامل در مجموع موجب آسیب‌پذیری بیشتر این میراث کهن شده‌اند و برای مقابله با این بحران، شهرداری اصفهان مجموعه‌ای از اقدامات را در دستور کار قرار داده است.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: با هدف تأمین آب مورد نیاز درختان، طرح آب‌رسانی اضطراری حتی از طریق تانکرها در حال اجرا است، همچنین سیستم‌های هوشمند آبیاری برای بهینه‌سازی مصرف آب و افزایش کارایی تغذیه درختان به کار گرفته شده است.
حق‌شناس گفت: برای نخستین‌بار در اصفهان، روش‌های نوین درمانی همچون آندوتراپی (تزریق سرم‌های تحت فشار به درختان) و کوموتراپی (شیمی‌درمانی درختان با مواد مغذی و ضدآفات) اجرا شده است.
وی اضافه می‌کند: در مرحله نخست این روش درمان که شهریور سال جاری انجام شد، تزریق محلول‌های تقویتی شامل اسیدهای آمینه، مواد غذایی ضروری و سموم کنترل‌کننده آفات به تنه درختان ضعیف صورت گرفت؛ این روش که ابتدا به‌صورت آزمایشی در باغ غدیر اجرا شده بود، پس از نتایج مثبت، در سطح شهر گسترش یافت.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: مرحله دوم آندوتراپی بوده که هم‌اکنون در حال اجرا است و درختانی که به شدت آسیب‌دیده و ضعیف هستند، تحت روش کوموتراپی قرار خواهند گرفت.
حق‌شناس می‌گوید: این فرایند که معادل شیمی‌درمانی در انسان است، به دلیل حساسیت بالا، در اواخر بهمن و اسفند، یعنی پیش از آغاز رشد مجدد درختان، انجام می‌شود تا از ریزش برگ‌ها جلوگیری شود.
وی ادامه می‌دهد: برای تقویت درختان، عملیات کوددهی از طریق دریل هول (تزریق مواد مغذی به خاک از طریق سوراخ‌های ایجادشده در اطراف درخت)، استفاده از دستگاه بیولیفت برای تزریق مستقیم کود به ریشه و کوددهی شیمیایی و دائمی به چمن‌ها در حال انجام است و این برنامه‌ها برای حفظ شادابی درختان و جلوگیری از پوسیدگی آن‌ها در دست اجرا هستند.
شهرداری اصفهان از سال گذشته اقدام به اجرای طرح جدید شناسنامه‌دار کردن فضای سبز شهر با استفاده از کیوآرکد کرده است
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: برخی درختان سطح شهر به دلیل ساختار سنگین تاج و خطر سقوط، در معرض آسیب‌های جانی و مالی قرار دارند و برای جلوگیری از این خطرات، هرس پلارد (قطع شاخه‌های اضافی برای سبک‌سازی تاج) به‌ویژه روی درختان توت و نارون که بیشترین احتمال سقوط را دارند، به‌صورت علمی و استاندارد در حال اجرا است.
حق‌شناس می‌گوید: شهرداری اصفهان درصدد خرید دستگاه توموگرافی درختان است که همچون روش‌های تصویربرداری پزشکی، امکان اسکن تنه درختان و تشخیص پوسیدگی‌های داخلی را فراهم می‌کند.
وی اضافه می‌کند: پیش‌تر، برخی درختان شهر به‌صورت محدود و توسط پیمانکاران اسکن شده بودند، اما هم‌اکنون این دستگاه به‌طور رسمی برای سازمان پارک‌ها و فضای سبز خریداری خواهد شد تا از سال آینده، بررسی وضعیت درختان کهنسال به‌طور مداوم و گسترده انجام شود.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: درختان کهنسال به‌عنوان میراث اصلی شهر اصفهان نیازمند ثبت و شناسنامه‌دار شدن هستند تا حفاظت و نگهداری از آن‌ها به‌صورت علمی و اصولی انجام شود.
حق‌شناس می‌گوید: در گذشته این فرایند از طریق پلاک‌کوبی‌های فلزی انجام می‌شد و درختان دارای شناسنامه‌های فیزیکی بودند؛ با این حال به مرور زمان، این پلاک‌ها به دلایل مختلفی از جمله سرقت، فرسودگی یا رشد قطری درختان از بین رفتند و این طرح عملاً کارایی خود را از دست داد.
وی می‌افزاید: شهرداری اصفهان از سال گذشته اقدام به اجرای طرح جدید شناسنامه‌دار کردن فضای سبز شهر با استفاده از کیوآرکد کرده است که این روش نوین چندین مزیت مهم دارد؛ نخست اینکه شهروندان می‌توانند با اسکن کیوآرکد اطلاعات کاملی درباره درخت موردنظر از جمله نام درخت، ویژگی‌های زیستی آن، خزان‌پذیر یا همیشه‌سبز بودن و شرایط محیطی مناسب برای رشد آن را دریافت کنند.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: این اطلاعات در سیستم نرم‌افزاری شهرداری ثبت می‌شود، به‌گونه‌ای که در صورت بروز هرگونه مشکل برای درخت، همچون نیاز به سمپاشی یا رسیدگی‌های دیگر، به‌سرعت شناسایی و اقدامات لازم انجام خواهد شد؛ این سیستم مانیتورینگ به شکل برجسته‌ای به حفظ و نگهداری این میراث طبیعی کمک کرده و برنامه‌ریزی‌های لازم را برای مدیریت فضای سبز شهر تسهیل می‌کند.
حق‌شناس یادآور می‌شود: با اجرای این طرح، شهر اصفهان گام مهمی برای حفظ درختان کهنسال و بهبود مدیریت فضای سبز شهری برداشته است و تلاش می‌کند با استفاده از فناوری‌های نوین، از این سرمایه‌های ارزشمند به‌طور بهینه محافظت کند.
به گزارش ایمنا، درختان کهنسال نه تنها میراث طبیعی ما هستند، بلکه به‌عنوان ارکان مهم زیست‌محیطی و فرهنگی، نقشی حیاتی در تداوم زندگی روی زمین ایفا می‌کنند، حفظ و نگهداری از این درختان باید در اولویت قرار گیرد تا نسل‌های آینده نیز از مزایای آن‌ها بهره‌مند شوند.
درختان کهنسال اصفهان نماد پیوند انسان و طبیعت، و حافظان تاریخ این شهر هستند و حفاظت از این درختان، نه‌تنها وظیفه‌ای ملی، بلکه تعهدی انسانی و اخلاقی در قبال نسل‌های آینده است.
امروز ما در برابر آزمونی قرار داریم که نتیجه آن بر سرنوشت اصفهان و آینده فرزندانمان تأثیر خواهد گذاشت؛ آیا خواهیم توانست این سرمایه‌های ارزشمند را حفظ کنیم و یا شاهد زوال تدریجی آن‌ها خواهیم بود؟ پاسخ این پرسش، در تصمیمات و اقدامات امروز ما نهفته است.
کد خبر 849761