پیام سپاهان - نرخ بیکاری در پاییز1403 با کاهش 0.3واحد درصدی به 7.2درصد رسید. اما این کاهش به‌دلیل کاهش نرخ مشارکت اقتصادی و خروج افراد از بازار کار رخ داده است و نشان‌دهنده افزایش فرصت‌های شغلی در کشور نیست.

کاهش نرخ مشارکت اقتصادی، جمعیت شاغلان و نسبت اشتغال در سومین فصل سال جاری نشان می‌دهد که برخی افراد به‌دلیل ناامیدی از یافتن شغل به جمعیت غیرفعال پیوسته‌اند. بنابراین، کاهش نرخ بیکاری بهبود واقعی در وضعیت بازار کار را نشان نمی‌دهد.
در پاییز سال جاری، نرخ مشارکت اقتصادی با کاهش 0.5واحد درصدی نسبت به تابستان، به 41.2درصد رسید. این کاهش نشان‌دهنده افت تمایل جمعیت در سن کار برای مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی است. ایران از نظر نرخ مشارکت اقتصادی، پس از افغانستان و عراق، پایین‌ترین جایگاه را در منطقه دارد. در این فصل، نرخ مشارکت مردان با 0.8درصد کاهش به 68درصد و نرخ مشارکت زنان با 0.1درصد کاهش به 14.5درصد رسیده است.
نرخ بیکاری نیز در پاییز با کاهش 0.3واحد درصدی نسبت به تابستان به 7.2درصد رسید. اما این کاهش نه به دلیل افزایش فرصت‌های شغلی در جامعه، بلکه به دلیل خروج برخی افراد از بازار کار و کاهش نرخ مشارکت اقتصادی بوده است. همچنین، نسبت اشتغال که درصد افراد شاغل از جمعیت در سن کار را نشان می‌دهد، با 0.3درصد کاهش نسبت به تابستان سال جاری، به 38.2درصد رسیده است. در این مدت، تعداد شاغلان کشور 207هزار نفر کاهش یافته و به 24.98میلیون نفر رسیده است. در بررسی بخش‌های اقتصادی، سهم اشتغال در خدمات و صنعت افزایش یافته و به‌ترتیب به 52.7 و 33.5درصد رسیده است، اما سهم کشاورزی با 0.8درصد کاهش، به 13.7درصد تنزل یافته که عمدتا ناشی از تغییر فصل و پایان دوره رونق کشاورزی است.
کاهش نرخ مشارکت اقتصادی
بررسی آمارهای مربوط به بازار کار در پاییز سال جاری نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در سومین فصل سال جاری با کاهش 0.5واحد درصدی نسبت به تابستان سال جاری، به 41.2درصد رسیده است. نرخ مشارکت اقتصادی به درصدی از جمعیت در سن کار گفته می‌شود که در فعالیت‌های اقتصادی مشارکت دارند، یعنی یا شاغل بوده یا در جست‌وجوی کار هستند. این شاخص یکی از مهم‌ترین معیارها برای سنجش وضعیت بازار کار در یک جامعه است و اطلاعاتی درباره تمایل مردم به ورود به بازار کار و شرایط اقتصادی ارائه می‌دهد. مقایسه نرخ مشارکت اقتصاد ایران و کشورهای همسایه نشان می‌دهد که پس از افغانستان و عراق، ایران پایین‌ترین نرخ مشارکت اقتصادی را داشته است.
نکته قابل‌توجه این است که نرخ مشارکت اقتصادی ایران همچنان در سطحی پایین‌تر از همه‌گیری ویروس کروناست. نرخ مشارکت اقتصادی در پاییز سال 1398 معادل 44.3درصد بوده است. بررسی‌های جزئی‌تر آمارهای مربوط به نرخ مشارکت اقتصادی نشان می‌دهد که در سومین فصل سال جاری نرخ مشارکت اقتصادی مردان با کاهش 0.8واحد درصدی به 68 درصد و نرخ مشارکت اقتصادی زنان با کاهش 0.1درصد نسبت به تابستان سال جاری به 14.5درصد رسیده است.
ناامیدی از یافتن شغل
در سومین فصل سال جاری نرخ بیکاری با کاهش 0.3واحد درصدی نسبت به تابستان سال گذشته به 7.2درصد رسیده است. با وجود آنکه نرخ بیکاری کاهش یافته اما با توجه به کاهش نسبت اشتغال و کاهش جمعیت اشغلان نسبت به تابستان سال جاری، می‌توان گفت کاهش نرخ بیکاری در پاییز سال جاری ناشی از کاهش نرخ مشارکت اقتصادی است. به عبارت دیگر برخی از افرادی که تا پیش از این در جست‌وجوی شغل مورد‌نظر خود بودند و در دسته بیکاران بودند، از یافتن شغل موردنظر خود ناامید شده و به جمعیت غیرفعال پیوسته‌اند.
در شرایطی که نسبت اشتغال افزایش یابد، می‌توان گفت کاهش نرخ بیکاری ناشی از افزایش فرصت‌های شغلی در جامعه بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در پاییز سال جاری نرخ بیکاری مردان نیز با کاهش 0.2واحد درصدی نسبت به تابستان به 5.9درصد و نرخ بیکاری زنان با کاهش 0.5واحد درصدی نسبت به تابستان به 13.7درصد رسیده است.
کاهش جمعیت شاغلان
یکی دیگر از شاخص‌های مهم در تحلیل بازار کار یک کشور نسبت اشتغال است. نسبت اشتغال نشان می‌دهد چه درصدی از افرادی که در سن کار هستند، شاغل‌اند. با توجه به کاهش نرخ مشارکت اقتصادی در پاییز سال جاری، نسبت اشتغال نیز در مقایسه با تابستان سال جاری با کاهش 0.3واحد درصدی مواجه بوده و به 38.2درصد رسیده است.
در سومین فصل سال جاری نسبت اشتغال مردان با کاهش 0.6واحد درصدی به 64درصد رسیده است. علاوه بر این، می‌توان گفت در این زمان نسبت اشتغال زنان بدون تغییر بوده و در سطح 12.5درصد باقی مانده است. در پاییز سال جاری بیش از 207هزار نفر از جمعیت شاغلان کشور در مقایسه با تابستان سال جاری کاسته شده و جمعیت شاغلان به 24میلیون و 983هزار نفر رسیده است.

کاهش سهم کشاورزی از بازار کار
بررسی سهم اشتغال بخش‌‌های مختلف اقتصادی نشان می‌دهد که در پاییز سال جاری بخش خدمات همچنان بیشترین سهم از اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است. در سومین فصل سال جاری سهم اشتغال در بخش خدمات با افزایش 0.6واحد درصدی نسبت به تابستان سال گذشته به 52.7درصد رسیده است. سهم اشتغال در بخش صنعت نیز در پاییز نسبت به تابستان سال جاری با افزایش 0.2واحد درصدی نسبت به تابستان سال جاری به 33.5درصد رسیده است.
بر خلاف دو گروه مذکور، سهم شاغلان در بخش کشاورزی در مقایسه با تابستان با کاهش مواجه بوده است. در پاییز سال جاری سهم شاغلان در بخش کشاورزی با کاهش 0.8واحد درصدی نسبت به تابستان به 13.7درصد رسیده است. می‌توان گفت کاهش سهم اشتغال در بخش کشاورزی مطابق روند سال‌های گذشته به دلیل تغییر فصل و پایان تابستان، دوره رونق کشاورزی است.