بزرگنمايي:

پیام سپاهان - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
مصوبه ناعادلانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال گذشته، امسال به‌ بار نشست و باعث اعتراض جمع زیادی از کنکوری‌ها شد
داوطلبان کنکور سال جاری، علاوه بر اینکه به مصوبه تاثیر معدل امتحانات نهایی معترض هستند، با ورود کنکوری‌های سال 1402 که امکان فریز تراز سال گذشته‌شان را دارند، برای انتخاب رشته محدودتر شده‌اند
فائزه مومنی| طی چند روز اخیر و همزمان با شرکت مسعود پزشکیان به‌عنوان رئیس‌جمهور در نخستین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، گروهی از دانش‌آموزان و داوطلبان شرکت در کنکور سراسری و خانواده‌های آنها مقابل ساختمان این شورا تجمع کردند و خواستار لغو تعدادی از مصوبات این نهاد در مورد کنکور و امتحانات نهایی شدند. این معترضان به طور ویژه خواهان لغو مصوبه تاثیر معدل امتحانات نهایی در کنکور هستند که از مصوبات اخیر این شوراست.
همچنین احمد توکلی،‌ رئیس هیات‌مدیره سازمان مردم‌نهاد دیده‌بان شفافیت و عدالت در نامه‌ای خطاب به مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، خواستار لغو مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی درباره کنکور شد. او این مصوبه را مغایر عدالت آموزشی خواند که منجر به افزایش شکاف طبقاتی در جامعه می‌شود.
اما ماجرا چیست؟ همه‌ چیز از هفدهم خرداد 1401 آغاز شد که شورای عالی انقلاب فرهنگی تاثیر قطعی سوابق تحصیلی در رتبه داوطلبان و برگزاری دو آزمون سراسری در سال را تصویب کرد. پس از آن، سازمان سنجش آمورش کشور این مصوبه را قانونی خواند و دولت سیزدهم هم روز 25 تیر 1401 به‌رغم مخالفت بیش از 270 نماینده مجلس آن را به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کرد.
مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی به دلایل مختلف هدف انتقاد و اعتراض قرار گرفت. برگزاری دو آزمون در سال، درحالی‌ که مسئولان از سال‌ها قبل حذف کنکور را وعده داده بودند و پیامدهای تاثیر معدل بر نتایج آزمون سراسری از موارد اعتراض داوطلبان و کارشناسان آموزش بود. برخی نمایندگان مجلس نیز به این مصوبه اعتراض داشتند، زیرا به اعتقاد آنها شورای عالی انقلاب فرهنگی حق قانون‌گذاری ندارد و در اقدامی فراقانونی درباره کنکور تصمیم‌گیری کرده است. با این حال انتقادها و هشدارها بی‌نتیجه ماند و منصور کبکانیان، قائم‌مقام ستاد راهبردی اجرای نقشه جامع علمی کشور، آب پاکی را روی دست مخالفان مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی ریخت و گفت مصوبه این شورا «قطعی» و «لازم‌الاجرا» است و هر گونه مخالفت با آن کار را به سازمان بازرسی کل کشور می‌کشاند. براساس این مصوبه، سهم سوابق تحصیلی داوطلبان در آزمون سراسری 1403 به میزان 40 درصد قطعی است. این رقم در کنکور سال پس از آن به 50 درصد افزایش پیدا می‌کند و در سال تحصیلی 1405‌-1404 نیز به 60 درصد می‌رسد.
کارشناسان آموزش و داوطلبان کنکور به این مصوبه انتقاد دارند و می‌گویند، از آنجا که همه دانش‌آموزان در نقاط مختلف کشور در شرایط یکسانی تحصیل نمی‌کنند، این تصمیم به تبعیض آموزشی دامن می‌زند و عملاً امکان ورود دانش‌آموزان متعلق به دهک‌های کم‌درآمد جامعه به دانشگاه را از بین می‌برد.
گروهی از داوطلبان کنکور و خانواده‌هایشان طی روزهای اخیر مقابل ساختمان شورای عالی انقلاب فرهنگی در تهران تجمع کردند و خواستار لغو مصوبه این شورا شدند. آنها با سر دادن شعار «مافیای نهایی نابود باید گردد» این پیام را به شورای عالی انقلاب فرهنگی مخابره کردند که از نقش مافیای آموزش در تصمیم این شورا مطلع‌اند و می‌دانند که این تصمیم منافع مافیای آموزش را تامین می‌کند.
واکنش‌ها به یک اعتراض
در واکنش به این اعتراضات علی رمضانی، مدیرکل پیشین پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش‌وپرورش در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «جناب آقای ‎علیرضا کاظمی از زمان حضور در وزارت ‎آموزش‌وپرورش در بحث ‎لغو قطعی تاثیر معدل با ‎شورای عالی انقلاب فرهنگی درحال مذاکره است. ان‌شاالله خبرهای خوبی می‌شنویم». بعد از آن احسان عظیمی‌راد، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس دوازدهم با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس خطاب به داوطلبان کنکور نوشت: «منتظر خبرهای خوب لغو تاثیر قطعی معدل در کنکور باشید». ‏پس از آن نیز مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم در نخستین مصاحبه تلویزیونی‌اش گفت که باید در قانون تاثیر معدل بر کنکور تجدیدنظر شود.
او همچنین گفت که «عادلانه است کسی که در روستا درس می‌خواند با کسی که در شمال تهران درس می‌خواند با هم رقابت کنند؟ باید بازنگری اساسی در کنکور براساس عدالت انجام شود. باید معیاری بگذاریم که رقابت عادلانه شود. باید امکانات برای رقابت عادلانه باشد. باید کاری کنیم رقابت در شرایط برابر از نظر معلم، محیط و امکانات وجود داشته باشد».
با این حال علیرضا کاظمی، وزیر جدید آموزش‌وپرورش که ابتدا قول رایزنی برای لغو مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را داده بود، در نهایت گفت: «این قانون شورای عالی انقلاب فرهنگی است و ما در این زمینه به‌عنوان منعکس‌کننده صدای دانش‌آموزان عمل خواهیم کرد؛ زیرا تصمیم‌گیری در این زمینه در اختیار ما نیست».
حسن هاشمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی هم در واکنش به تجمع دانش‌آموزان و داوطلبان کنکور مقابل شورای عالی انقلاب فرهنگی به ایلنا گفت: «بحث معترضان ظاهراً اعتراض به شرط معدل در کنکور است؛ از این جهت که به ‌عنوان مثال، شرایط امتحانات نهایی یکسان نیست، این حرف به نظر من کاملاً درست است. به طور مثال، در یک مدرسه ممکن است شرایط به ‌نحوی باشد که همه‌ دانش‌آموزان با آرامش زیر کولر امتحان بدهند و در یک روستای دورافتاده‌ای از توابع یک شهرستان در هوای 40 درجه و 45 درجه در یک سالن با نیمکت‌های متفاوت و با شرایط بسیار متفاوت امتحانات برگزار شود که این شرایط یکسان نیست».
محسن موسوی‌زاده، عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اعتراض برخی دانش‌آموزان درخصوص تاثیر قطعی معدل در کنکور سراسری، گفته بود که «در جلساتی که با وزیر آموزش‌وپرورش پیش از رای اعتماد داشتیم، پیگیری این موضوع را از وزیر آموزش‌وپرورش خواستار شدیم». به گفته موسوی‌زاده، تاثیر قطعی معدل در کنکور زمانی امکان‌پذیر است که امتحانات نهایی در شرایطی یکسان و برابر برگزار شود. او گفت: «تعدد امتحانات و کمبود امکانات در حوزه‌های امتحانی مختلف و نبود نظارت یکپارچه عملاً این امکان را سلب کرده است».
مهدی گلشنی، عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی هم درباره این تجمع گفت: «عقیده شخصی من این است که این مصوبه نباید اجرایی شود». به گفته او، «عده‌ای از دانش‌آموزان هستند که در یک کلاس معدل پایینی دارند اما اینها نبوغ‌شان را نشان نمی‌دهند و در کنکور خودشان را نشان می‌دهند، من از این نوع دانش‌آموزان زیاد دیده‌ام. این دانش‌آموز را نباید به خاطر تاثیر معدل در کنکور محروم کنیم».
بعد از آن اما عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز سه‌شنبه آب پاکی را روی دست داوطلبان کنکور ریخت و گفت: «مصوبه شورا قطعی است، لغو نخواهد شد و هیچ دستگاهی هم امکان لغو آن را ندارد». او همچنین ادعا کرد که با این مصوبه «کار بزرگی» در تعلیم و تربیت انجام شد و سیستم آموزشی «از حافظه‌محوری به سمت عقلانیت‌محوری پیش رفت». خبرگزاری ایسنا از قول این مقام شورای عالی انقلاب فرهنگی نوشت که این مصوبه «ما را به عدالت آموزشی نزدیک کرده است».
معترضان به عدم اجرای مصوبه
همزمان با اعتراض داوطلبان به تاثیرات قطعی معدل بر کنکور،‌ عده‌ای دیگر نیز نسبت به محدودیت‌های این مصوبه اعتراض کردند. عده‌ای از پذیرفته‌شدگان کنکور 1402 در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی که بنا به مصوبه کنکور می‌توانستند در آزمون سراسری امسال نیز شرکت و انتخاب رشته کنند نسبت به تغییر یک شب این مصوبه و ممنوعیت انتخاب رشته برای آنها اعتراض کردند. ماجرا از این قرار است که سال 1402 مصوبه‌ای در دفترچه انتخاب رشته آمده بود، مبنی بر اینکه تراز داوطلبان کنکور تا دو سال ذخیره می‌شود و سال آینده طبق همان تراز می‌توانند انتخاب رشته کنند.
معترضان در توضیح ماجرا می‌گویند با توجه به اینکه سال گذشته و حتی در دفترچه کنکور سراسری 1403 اعلام شد همه دانشجویان اعم از دکتری عمومی، تخصص، کاردانی کارشناسی و در همه دوره‌های روزانه و نوبت ‌دوم‌، آزاد پردیس و… می‌توانند در کنکور سال 1403 بدون نیاز به انصراف از رشته قبلی شرکت کنند و در صورت قبولی می‌توانند از رشته قبلی انصراف داده و وارد دانشگاه جدید شوند اما دو روز پیش وقتی دفترچه انتخاب ‌رشته سراسری منتشر شد، در صفحه 4 این دفترچه (دفترچه انتخاب‌رشته علوم تجربی) نوشته شده است، داوطلبان پذیرفته شده در سه رشته پزشکی، دندان‌سازی و داروسازی در سال 1402 از فرآیند اعلام نتایج 1403 حذف می‌شوند و حق انتخاب رشته ندارند.
بسیاری از دواطلبان با اتکا به مصوبه پیشین (مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر معتبر بودن نمرات دو نوبت آزمون سال گذشته برای انتخاب ‌رشته سال جاری) مبنی بر امکان شرکت در کنکور 1403 برای پذیرفته‌شدگان کنکور 1402 به دلیل افزایش شهریه، نبود خوابگاه و دوری از شهر به امید قبول در رشته‌های بهتر یا شهر نزدیک به محل سکونت انصراف دادند یا ثبت‌نام نکردند، یا مرخصی گرفتند و دوباره در کنکور شرکت کردند ولی اعلام شده همه داوطلبان 1402 می‌توانند انتخاب ‌رشته کنند؛ ولی کسانی که در این سه رشته (پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی) پذیرفته شدند، حق انتخاب ‌رشته ندارند.
اما در مقابل برخی دیگر از داوطلبان می‌گویند، فریز تراز کنکوری‌های سال گذشته و شرکت دوباره آن‌ها در کنکور، شرایط را برای‌شان سخت‌تر کرده است. به اضافه اینکه برخلاف ادعای این داوطلبان افراد زیادی با استفاده از این ظرفیت در دانشگاه‌های بهتر، شانش حضور پیدا کرده‌اند. امیرحسین جهانی،‌ داوطلب رشته تجربی یکی از معترضان به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است که به «سازندگی»‌ می‌گوید:‌ «‌با ورود آنهایی که می‌توانند با فریز تراز سال گذشته، دانشگاه و رشته بهتری انتخاب کنند، درحالی که حالا یک صندلی را در دانشگاه اشغال کرده‌اند، مرخصی گرفته‌اند و یا پول هنگفت برای خرید شرایط انتخاب رشته مجدد خرج کردند،‌ رتبه‌های ما به طور غیرواقعی جهش پیدا کرده است. به طور مثال، با ضرایب من باید رتبه من حدود هزار و 500 می‌شده‌ اما با ورود کنکوری‌های سابق به گردونه رقابتی،‌ رتبه من با درصدهای بالای 50 درصد 4 هزار و 700 شده که باعث می‌شود من دیگر نتوانم در هیچ دانشگاه کشور پزشکی بخوانم».
مصوبه‌ای که باید تغییر کند
با این حال اما کارشناسان معتقدند، محدودیت بر این دست از داوطلبان درست است؛ به اضافه اینکه باید تجدیدنظر جدی بر مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت گیرد. آنها نتایج امسال کنکور را مدنظر قرار داده و می‌گویند،‌ براساس نتایج آزمون سراسری 1403 هیچ ‌کدام از 30 رتبه برتر کنکور این سال در مدارس دولتی تحصیل نکرده‌ بودند و 60 درصد رتبه‌های برتر کنکور از مدارس سمپاد و 40 درصد از مدارس غیرانتفاعی بودند. این مساله در مورد رتبه‌های زیر سه هزار نیز صدق می‌کند. همچنین دست‌کم 11 نفر از دارندگان 30 رتبه برتر کنکور امسال در رشته‌های ریاضی، علوم تجربی و انسانی در تهران زندگی می‌کنند.
فروغ تیموریان،‌ فعال صنفی و کارشناس مسائل آموزشی معتقد است که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، فضا را برای حضور پرقدرت‌تر مافیای کنکور نه‌تنها برای یک سال بلکه برای سه یا چهار سال مهیا خواهد کرد. او به «سازندگی‌»‌ می‌گوید: کنکور باید تلفیقی از معدل و کنکور باشد،‌ نه صرف تمرکز بر کنکور درست است و نه دادن سهم بزرگ به معدل. اینکه نسل امروز تمرکز ویژه‌ای بر کنکور و درس خواندن در مدارس ندارد،‌ موضوع درستی است و باید ضریب معدل را بالا برد اما نه اینکه به ناگاه سهم معدل را 50 درصد کنیم. نمی‌شود یک‌دفعه و یک‌‌شبه تصمیم‌ گرفت. باید از سهم 20 درصدی شروع کرد و کم‌کم با بررسی تاثیرات آن،‌ سهمش را بالا برد یا تا حدی نگه داشت.
تیموریان تاکید می‌کند: از سوی دیگر وقتی سهم معدل تا این حد بالاست، چرا اساساً کنکور برگزار کنیم؟ می‌شود به جای برگزاری کنکور برای هر دانشگاه آزمون ورودی در نظر گرفت و آن وقت در آزمون ورودی دانشگاه به نسبت رتبه علمی آنها،‌ معدل نیز مترو و معیار پذیرش در این دانشگاه قرار گیرد. به این شکل دیگه راه برای حضور مافیا کمتر خواهد شد و سودآوری نقشی در سیستم آموزشی نخواهد داشت. اگر بناست از سیستم‌های آموزشی کشورهایی چون فنلاند الگوبرداری کنیم‌ نباید این الگوبرداری ناقص باشد.
این کارشناس آموزشی اظهار می‌کند:‌ افزایش فشار کنکور از یک سال به سه سال، درحالی است که در این بین سهمیه‌های عجیب‌وغریب هم در سیستم پذیرش دانشجو وجود دارد،‌ از سهمیه هیات‌ علمی‌ها گرفته تا اختصاص صندلی به دانش‌آموزان مدارس خاص که هزینه‌های نجومی برای قبولی در کنکور می‌کنند. طی سال‌های اخیر که تقلب نیز باب شده است. موضوعاتی که سبب می‌شود، دانش‌آموزان با استعدادی که از اقشار ضعیف جامعه هستند دچار یک خشم درونی شدید شوند. او ادامه می‌دهد:‌ درحال حاضر مجموعه‌های آموزشی کنکور علاوه بر برگزاری آزمون‌های تستی، ‌آزمون‌های تشریحی هم برگزار می‌کنند تا بچه‌ها را برای امتحان نهایی آماده کنند. شما فکر کنید حالا که تاثیر معدل از یک سال به سه سال افزایش پیدا کرده است، مافیا چه سود هنگفت‌تری برای کلاس‌های آمادگی بچه‌ها طی امتحانات نهایی دهم، ‌یازدهم و دوازدهم به جیب می‌زنند! از طرفی بازار خریدوفروش سوالات امتحان نهایی نیز داغ‌تر شده است! باز هم مافیای مدارس غیردولتی بزرگ‌تر و پرقدرت‌تر شده‌اند و هزینه‌های دیگری به هزینه‌های خانواده‌ها افزوده شده است. درحال حاضر شهریه مدارس غیردولتی از 40 میلیون تومان تا 200 میلیون تومان متغیر است،‌ حالا که سهم معدل پایه‌ها بر کنکور ‌افزایش پیدا کرده است،‌ قرار است شهریه بیش از این افزایش پیدا کند؟ ای ‌کاش کسانی که چنین تصمیماتی می‌گیرند از کارشناسان این حوزه برای تدوین یک قانون بهره گیرند.
تیموریان معتقد است:‌ از طرفی بچه‌ها طی یک دوران سه یا چهار ساله مدام دچار استرس و اضطراب‌های ناشی از کنکور و امتحان نهایی خواهد بود و عملاً چیزی از زندگی نمی‌فهمند. در گذشته تنها یک سال آنها درگیر فرآیند کنکور بود و حالا آنها باید از سال‌های پایین‌تر درگیر کنکور باشند. این اتفاق سبب می‌شود بچه‌ها شادابی خود را از دست بدهند و یادشان بروند که هنوز می‌توانند بچگی کنند. آیا مسئولان درباره اثرات روحی و روانی این تصمیمات نیز بررسی‌های لازم را انجام می‌دهند؟ آیا به کسانی فکر می‌کنیم که شرایط مالی شرکت در برخی آزمون‌ها و مدارس را ندارند و با این اقدامات علاوه بر اینکه انگیزه آنها کشته می‌‎شود،‌ نظام آموزشی روزبه‌روز طبقاتی‌تر شده و از عدالت آموزشی دور می‌شویم یا نه!
او همچنین درباره دو بار برگزار شدن کنکور در یک سال نیز می‌گوید: اساساً چرا باید دو بار در سال کنکور برگزار شود؟‌ چه کسی حاضر است بیش از یک ‌بار در سال استرس کنکور را به جان بخرد و در کنکور شرکت کند؟ برگزاری کنکور برای دوم زمانی توجیه دارد که ظرفیت دانشگاه‌ها در ایران محدود باشد و داوطلبان بخواهند برای بار دوم شانس خود را امتحان کنند،‌ آن هم نه همه!‌ اما حالا که تنوع دانشگاه‌ها زیاد است،‌ چرا باید دو بار کنکور داده شود؟ از طرفی زمینه برای ایجاد دانشگاه‌های پولی فراهم می‌شود اما بعد می‌گوییم کنکور دو دفعه در سال برگزار شود؟‌ جز اینکه مردم هزینه‌های‌شان دو برابر می‌شود باید به سازمان سنجش و دیگر نهادهای آموزشی پول بیشتری بدهند،‌چه منطق دیگری دارد؟