پیام سپاهان - گزارش‌های رسمی پرداخت 5646 هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی را در سال گذشته تایید می‌کنند و نشان می‌دهند عدد 91.5 هزار میلیارد تومان واقعا چیزی جز مقداری پول خرد نیست.

دست‌ودل‌بازی بانک‌ها در پرداخت تسهیلات به کارمندان و مدیران خود دوباره داغ دل مردم را تازه کرده است.
آمار‌های رسمی می‌گویند پارسال 91 هزار و 598 میلیارد تومان در قالب وام به 210 هزار و 680 کارمند، مدیر و عضو هیات مدیره بانک پرداخت شده تا هر نفر به طور میانگین از این سفره 435 میلیون تومان سهم ببرد. افکارعمومی این مرتبه هم مثل خرداد سال قبل که گزارش 1401 در دسترس قرار گرفت، عصبانی هستند، چون به‌عنوان مثال آخرین آمار از شکل‌گرفتن صف 300 هزار نفری برای دریافت وام ازدواج و بدقلقی بانک‌ها در پرداخت دیگر انواع تسهیلات از جمله وام ودیعه مسکن و وام فرزندآوری حکایت دارد.
پرداخت وام به کارمندان بانک؛ قانون چه می‌گوید؟
وام به کارمندان، مدیران و اعضای هیئت‌مدیره بانک‌ها هم تعلق می‌گیرد، ولی برای اینکه حرف و حدیثی پیش نیاید، هر بانک موظف است در راستای شفاف‌سازی مالی، آمار پرداخت وام این بخش را در معرض دید عموم قرار دهند.
بانک مرکزی در آیین‌نامه پرداخت وام به کارکنان مؤسسات اعتباری تأکید کرده لازم است حداکثر مانده مجموع تسهیلات پرداختی به هر یک از کامندان در هر سال به‌استثنای وام‌های پرداختی برای خرید یا تعمیرات مسکن برابر هفت‌برابر حداقل حقوق و فوق‌العاده‌های مستمر شخص باشد.
سقف وام قابل‌پرداخت به کارمندان بانک به‌منظور خرید یا تعمیرات مسکن نیز 550 میلیون تومان تعیین شده است. حداقل نرخ سود این تسهیلات نیز بر اساس بند چهار مصوبه شورای پول و اعتبار تعیین می‌شود. از طرف دیگر همسر و فرزندان تحت تکفل کارمندان بانک از دریافت تسهیلات منع شده‌اند و طبق قانون تنها می‌توانند با شرایطی مشابه سایر مشتریان مؤسسات اعتباری، وام بگیرند.
پرداخت وام به کارمندان در آیین‌نامه بانک مرکزی سالی یک‌مرتبه مجاز شناخته شده ضمن اینکه دور منابع حساب‌های سپرده قرض‌الحسنه خط‌قرمز کشیده‌اند به این معنی که بانک‌ها حق ندارند سمتش بروند.
آیین‌نامه سفت‌وسخت پرداخت وام به کارمندان بانک‌ها پارسال در تیرماه ابلاغ شد. دقیقاً پس از اینکه انتشار گزارشی مشابه حساسیت عمومی نسبت به موضوع را برانگیخت. اواخر خرداد سال قبل فهمیدیم بانک‌ها در 12ماهه 1401، روی‌هم‌رفته به کارمندان خود بیش از 164 هزار و 500 میلیارد تومان وام پرداخت کرده‌اند و سهم هرنفر به طور میانگین 836 میلیون تومان بوده است.
پرداخت وام به مردم عادی سخت‌گیرانه پیش می‌رود. حتی وام ازدواج، وام ودیعه مسکن، وام فرزندآوری را هم قطره‌چکانی و با الصاق عنوان تسهیلات تکلیفی دست مردم می‌دهند و گاهی از زیر پرداخت آن شانه خالی می‌کنند. بانک‌ها می‌گویند منابع ندارند و دستشان خالی است و اگر روزی پول داشتند باید برای اعتماد به متقاضیان ضمانت‌های محکم طلب کرد. راست و دروغش پای خودشان، اما حتی اگر 100 درصد حق داشته باشند، وقتی مردم بفهمند یک بانکی وام 800 میلیونی و وام 400 میلیونی به کارمندانش تقدیم کرده عصبانی می‌شوند.
تازه بانک‌ها دست و‌پایشان را جمع کرده بودند
آیین‌نامه پرداخت وام به کارکنان مؤسسات اعتباری که پارسال زیر فشار سنگین افکار عمومی دستخوش تغییر شد، تا حدودی کار خودش را کرده است. آمار‌ها نشان می‌دهند سال 1402 بانک‌ها 44.2 درصد کمتر از سال 1401 به کارمندان و مدیران نورچشمی خود وام داده‌اند. همچنین سهم هر کارمند و مدیر از کیک وام بانکی 48 درصد آب رفته است.
پرداخت وام به کارمندان و مدیران بانکی کنترل شده، اما هنوز مردم را شگفت‌زده می‌کند؛ چون پای عددی معادل 91 هزار و 598 میلیارد و 376 میلیون و 900 هزار تومان وسط می‌آید. آن هم تنها در یک سال. از طرف دیگر وقتی مردم با کلی التماس و خواهش برای دریافت وام 300 میلیونی ازدواج، وام ودیعه مسکن 200 میلیونی یا وام فرزندآوری 40 میلیونی قدم جلو می‌گذارند با سرسختی بانک‌ها روبرو می‌شوند.
ممنوعیت پرداخت وام به‌شرط سپرده‌گذاری چند سال پیش تصویب شد، ولی روال کار طوری پیش رفت که در دوران دولت سیزدهم رسماً بانک‌ها موفق شدند پرداخت وام قرض‌الحسنه 300 میلیونی را به سپرده‌گذاری متقاضیان مشروط کنند و پیروزمندانه مجوزی برای جذب سپرده با تبلیغات گسترده دریافت کردند.
پرداخت وام ازدواج امسال به مشکل خورده است؛ 196 هزار نفر متقاضی وام گرفته اند، اما 300 هزار نفر در صف انتظار به سر می‌برند و چشم به راه هستند تا شاید منابع جدید گره‌گشا باشد. عبدالناصر همتی، وزیر اتقاصد جدید هفته قبل در نشستی پای درددل مدیران بانک‌های دولتی نشست و، چون آن‌ها بابت نداشتن منابع گلایه داشتند، با ژست مثلا فاتحانه توصیه کرد بخشی از وام ازدواج را به اعتبار خرید کالا تبدیل کنند تا کار سرعت بگیرد!

وام ودیعه مسکن بین مردم هم وجهه زیبایی ندارد و وقتی به بانک می‌روند قوانین به‌شدت سخت‌گیرانه سد راهشان می‌شود
چرا بانک‌ها به مردم وام نمی‌دهند؟
پرداخت وام ودیعه مسکن به مستأجران روی کاغذ ادامه دارد؛ تا اوایل تیرماه امسال یک میلیون و 887 هزار و 452 نفر متقاضی برای دریافت تسهیلات ودیعه مسکن ثبت‌نام کردند که یک میلیون و 677 هزار و 570 نفرشان واجد شرایط شناخته شدند. نهایتاً یک میلیون و 188 هزار و 758 نفر به بانک معرفی شدند و تاکنون 498 هزار و 864 متقاضی وام گرفته‌اند. تقریباً کمتر از یک‌سوم متقاضیان دستشان به وام ودیعه مسکن می‌رسد.
وام ودیعه مسکن در گزارش‌های میدانی هم سیرت زیبایی ندارد؛ مردم در خبر‌ها می‌خوانند وام ودیعه مسکن در تهران 200 میلیون تومان، در مراکز استان‌ها 150 میلیون تومان، در سایر شهر‌ها 100 میلیون تومان و در روستا‌ها 40 میلیون تومان است و بسته به محل زندگی آن‌ها اقساط وام ودیعه مسکن بین یک میلیون و 127 هزار تومان تا پنج میلیون و 638 هزار تومان در ماه خواهد بود، اما وقتی به بانک می‌روند قوانین به‌شدت سخت‌گیرانه سد راهشان می‌شود.
پرداخت وام بانکی پرزحمت است و بانک‌ها حاضر نیستند ساده به آن تن بدهند. وقتی تورم نقطه‌به‌نقطه با متوسط سرعت بالای 31 درصد پیش می‌رود پرداخت وام با سود 20.5 درصد به‌صرفه نیست، ولی قانون بانک‌ها را موظف می‌کنند حرف گوش‌کن باشند، چون خودشان به سپرده بانکی زیر یک سال، پنج تا 17 درصد پرداخت می‌کنند و سود سپرده یک‌ساله، دوساله و سه‌ساله به ترتیب 20.5، 21.5 و 22.5 درصد است.
بانک‌ها می‌گویند تسهیلات تکلیفی فشار زیادی به آن‌ها وارد می‌کند و نمایندگان مجلس هر سال موقع بررسی لایحه بودجه رقم وام ازدواج، وام فرزندآوری و... را افزایش می‌دهند. وام ازدواج 1403، به تنهایی در قیاس با وام ازدواج پارسال 66 درصد افزایش پیدا کرده است. بانک‌ها در این مورد حق دارند. همچنین ممکن است در دفاع از خودشان بگویند منابع پرداخت تسهیلات به کارمندان با انواع وام قرض‌الحسنه مثل ازدواج و... متفاوت است. بعضی‌هایشان یک راست سراغ اصل موضوع می‌روند و می‌گویند انتقاد از پرداخت وام به کارمندان بانک‌ها سروشکلی مبالغه آمیز به خود گرفته است. به‌نظرتان حق با چه کسی است؟
مقایسه رفتار بانک‌ها در پرداخت وام به مردم و خودشان
وام پرداختی شبکه بانک‌ها کشور در سال 1402 به عدد شگفت‌انگیز 5646 هزار میلیارد تومان می‌رسد. خواندن عدد سخت و طاقت‌فرساست، ولی می‌توان آن را ساده کرد. بیایید برویم سربخت سایت رسمی بانک مرکزی برویم و روی انواع وام خرد تمرکز کنیم.
وام خرد به مردم عادی یا مصرف‌کننده نهایی تعلق می‌گیرد. آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد مجموع وام خرید مسکن شامل وام خرید مسکن نوساز و خرید مسکن غیر نوساز در کل سال 1402، روی هم‌رفته نتوانسته از عدد 87 هزار و 291 میلیارد و 100 میلیون تومان تجاوز کند. متوجه شدید چه اتفاقی افتاد؟
میزان وام پرداخت شده توسط بانک‌ها به کارمندان در سال 1402، پنج درصد بیشتر از مجموع پرداختی به متقاضیان خرید خانه بوده و پرداختی بانک‌ها در قالب وام ودیعه مسکن نهایتا 20 درصد رقم پرداختی به کارمندان بانک است. بانک‌ها همچنین 40 درصد بیشتر از مبلغ پرداخت شده به متقاضیان وام فرزندآوری به کارمندان خودشان تسهیلات پرداخت کرده اند.
وام ازدواج افرادی که پارسال دست پر از بانک بیرون آمدند در مجموع به عدد 138 هزار و 23 میلیارد تومان رسید که در قیاس با وام کارمندان و مدیران بانک 34 درصد بیشتر است. عدد شگفت‌انگیز به تسهیلات خرید خودرو و کالای شخصی مربوط می‌شود؛ بانک‌ها پارسال نزدیک 462 هزار میلیارد تومان به کسانی که می‌خواستند خودرو یا لوازم خانگی بخرند وام داده‌اند و 235 هزار و 300 میلیارد تومان به وام قرض‌الحسنه ضروری اختصاص پیدا کرده. بالاخره کدام طرف حق دارد؟
اگر تراکم عدد‌ها و حجم صفر‌ها سرتان را به دوران نمی‌اندازد دوباره به آمار بانک مرکزی برمی‌گردیم؛ جایی که گزارش‌های رسمی رقم کل تسهیلات بانکی سال 1402 را در مجموع 5646 هزار میلیارد تومان گزارش کرده‌اند و می‌گویند عدد 91.5 هزار میلیارد تومان چیزی جز مقداری پول خرد نیست!
مقایسه رقم انواع وام پرداختی در سال 1402

نوع تسهیلات	رقم تسهیلات
وام پرداختی با کارمندان و مدیران بانکی	91 هزار و 598 میلیارد تومان
وام قرض‌الحسنه ضروری	235 هزار و 259 میلیارد تومان
وام ودیعه مسکن	17 هزار و 998 میلیارد تومان
وام فرزندآوری	36 هزار و 413 میلیارد تومان
خرید خودرو و کالای شخصی (مثلاً لوازم‌خانگی)	461 هزار و 868 میلیارد تومان
وام ازدواج	138 هزار و 23 میلیارد تومان
وام خرید مسکن	87 هزار و 291 میلیارد تومان
رقم کل تسهیلات پرداختی سال 1402	5646 هزار میلیارد تومان